این پژوهش بر اساس نظریات ساختارگرایان حلقه ی پاریس (لوی استراوس و گرماس)، به نقد ساختار داستان سیاوش می پردازد.در این پژوهش سعی بر آن بوده که با دور بودن از کلی گویی و روش های توصیفی که شکلی سنتی در نقدهای ادبی است، با بهره گیری از نظریات منتقدین ساختارگرا با کمینه سازی و روایت شناسی داستان سیاوش به دستور روایی و ژرف ساخت بنیادین این کهن الگو دست پیدا کنیم. بر طبق نتایج به دست آمده، داستان سی...

ملکوت بهرام صادقی (1315-1363) تاکنون فقط یک داستان بلند در حوزۀ داستان های اسطوره ای و جریان سیال ذهن به شمار می رفت. این نظر در جای خود درست و تأییدشده است؛ اما از منظر «رئالیسم جادویی» هیچ گاه به طور جدی به این اثر پرداخته نشده است. حال آن که رگه های قوی این جریان چنان در آن بازتاب یافته است که می توان آن را سرآغاز و نقطۀ عطف رئالیسم جادویی در ایران دانست. این مقاله ویژگی های مهم سبک رئالیسم ...

در بسیاری از داستان های اساطیری، روایت های عامیانه و قصه های پریان، تولد قهرمان ابعاد اسطوره ای و افسانه ای چشمگیری دارد. زمینه های تولد قهرمان و چگونگی آن ها بر زندگی پسین او اثر می گذارد و موجب شگفتی های بسیار در آینده اش می شود. در بیشتر داستان هایی که خویشکاری تولد در آن ها برجسته است، موانعی در تولد قهرمان پدید می آید که کهولت والدین یا ناتوانی آنان برای داشتن فرزند ازجملة آن هاست. نکتة در...

بنا به روایت اسطوره ها، هما مرغی فرخنده فال و پیک سعادت بوده و هر کس زیر سایه او قرار می گرفته، دولتمند و صاحب سعادت می شده است. این مرغ به دلیل استخوان خواری و بی­آزاری، همواره مورد اشاره شعرا بوده است. هرچند صائب، این مضامین را در شعر خویش آورده، اما طبق شیوه معمول شاعران این عصر، از آرایه ها و صناعات ادبی همچون کنایه، تمثیل و تشبیه استفاده می کند و با هنجارشکنی، چهره­ای متفاوت از هما ارائه م...

از انواع اسطوره‏ها، اسطوره «یاد و فراموشی» ست که نمونه‏های فراوانی از آن را می‏توان در میان اقوام و قبایل و تمدّن‏های مختلف یافت. «میرچا الیاده» دین‏پژوه رومانیایی در مقالاتی به تبیین این اسطوره پرداخت و نمونه‏هایی از آن را در میان یونانیان، هندوان، گنوسیان و مانویان معرّفی کرد. «سرود مروارید» که اثری گنوسی‏ست، نمونه عالی...

اسطوره به‌صورت‌های گوناگون تعریف شده است. پس از بررسی، این نتیجه حاصل می‌شود که ظاهراً اسطوره قابل تعریف جامع و مانع نیست. در اغلب این تعاریف و دسته‌بندی‌ها شاخص‌هایی چون روایت، نمادین، جهان‌بینی، مقدس، فراتاریخی، قدسی، مینوی، تخیل، نظام، ایزدان، فرشتگان و... به چشم می‌آید. در این پژوهش کوشش شده است تعریف دیگری از اسطوره، حماسه و تراژدی ارائه شود. در این بازتعریف، اسطوره «مفاهیم ناشناخته یا چند ...

سبک هندی، از یک سو به دلیل اشتمال بر مفاهیم اخلاقی و تعلیمی و از سویی وجود صنایعی ‏مانند تشبیه ها و تمثیل ها قابلیت تامل برانگیزی در استفاده از الگوهای اسطوره ای دارد. اما نگاه ‏شاعران این سبک به شخصیت های اسطوره ای، دارای نوسان خاصی است چنان که گمان می رود این ‏شاعران گاهی فاقد زیر ساخت اسطوره گرا هستند و از این شخصیت ها تنها در راستای بیان نکات ‏تعلیمی در زیرساخت سنت های ادبی رایج استفاده می ...

دیوان خاقانی سراسر مشحون است از انواع اساطیر حماسی، عاشقانه، دینی، طبیعی و آسمانی که همه در این دیوان کاربرد فراوان دارند و به همین دلیل، خاقانی را می توان شاعر اسطوره ها نامید. پژوهش حاضر با عنوان نقد اسطوره شناختی در دیوان خاقانی با تکیه بر عناصر حماسی است که در دو قسمت تدوین شده است. در قسمت اول که مقدمه ی پژوهش است به تعریف اسطوره، وجوه مشترک و تفاوت های اساسی اسطوره با دیگر انواع روایت، ...

اسطوره ها که در  اصل رویای جمعی و قومی انسان ها هستند از خلاقیت های قومی سرچشمه گرفته اند. شعر نیز برخاسته از نهان آدمی و به نوعی، بیانگر رؤیای جمعی یک قوم است. شعر و اسطوره در رؤیای شخصی و جمعی و کهن الگوها یکسان هستند. رؤیاهای در محدوده ای خاص، که در فرهنگ هر جامعه دیده می شوند. حضور حماسه ها و پیوند تنگاتنگ آ نها با اسطوره ها، نشان آرمان خواهی جامعه ای است که اسطوره را آ یینه و بازتاب رؤیاها...

در اسطوره­های رستاخیزی ویرانی و آبادانی جهان امری ناگزیر می نماید. همان گونه که جهان در آغاز از جفتی اوّلیّه تکثیر شد، در اساطیر پایان جهان نیز سخن از جفتی در میان است که جهانِ نو را از تخمه خود پر خواهند کرد. با توجّه به اینکه در بینش اسطوره ای، واقعیّت عبارت است از عمل تقلید از یک نمونه مینوی یا ازلی، این جفت های نرینه و مادینه عمل آفرینش زوج نخستین را تجدید و تکرار می کنند. از دیگر سو عمل آفرینش ...