ادبیات شفاهی به گونه ای از ادبیات گفته می شود که به صورت شفاهی انتقال داده شده و شامل موارد زیادی، همچون قصه ها، ترانه ها، چیستان ها، اشعار، پندها و بازی های محلّی است. اشعار بایاتی (دوبیتی) آذربایجانی، نمونه ای از این ادبیات است که کاربرد وسیعی در بین مردم آذربایجان داشته و دارد. پژوهش حاضر به مطالعه¬ی مفهوم بندی¬های فرهنگی ـ اجتماعی این اشعار پرداخته است. با مطالعه¬ی اشعار بایاتی آذربایجانی، م...

محیط مذهبی شوشتر سبب شد تا قبل از دورة پهلوی، مردم شوشتر سعی کنند بخش اعظم موقوفات خود را به ساخت، تعمیر و تدارک احتیاجات مساجد، مدارس و امامزاده­ها اختصاص دهند؛ بنابراین در این ادوار، کارکرد وقف بیشتر فرهنگی ـ مذهبی بود. در دورة پهلوی نیز، علی­رغم تحول و دگرگونی شتابزده در عرصه­های گوناگون اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، مردم شوشتر همچنان به صورت کم و بیش، به مقولة وقف توجه نشان دادند. پژوهش حاضر، ...

فحشاء رفتاری است که به دلیل مخالفت قواعد عام عمل جمعی، به جامعه آسیب می زند. از این رو است که آن را آسیب اجتماعی دانسته اند. از سویی به دلیل دست کشیدنِ فرد از یکی از مهم ترین اصول اخلاقی، انحرافی اخلاقی محسوب می شود. برای جلوگیری از گسترش آن بایستی به ریشه یابیِ آن و بررسی و دلایل گسترش آن در سطح جامعه پرداخت. این نوع انحراف را غالب مکاتب اخلاقی، فعلی غیراخلاقی تلقّی می کنند. از میان آسیب های اجتم...

با طرح نظریة «پایان تاریخِ» فرانسیس فوکویاما، متفکر ژاپنی‌الاصل آمریکایی، بار دیگر مباحث مربوط به فلسفة سیاسی تاریخ زنده شد؛ وی مدعی گردید لیبرال‌دموکراسی مکتب و نظام سیاسی پایان تاریخ است. فوکویاما، بر بنیاد نظریة هگل و با توجه به تفسیر الکساندر کوژو، لیبرال‌دموکراسی را نقطة پایان تکامل ایدئولوژیک بشر، آخرین شکل حکومت بشری و پایان تاریخ معرفی کرد. از سوی دیگر، شیعة اثنی‌عشری نیز نظریة خاص خود ر...

کهن‌الگوی نقاب یا پرسونا در نظریة یونگ، صورتکی است که هر فرد در ارتباط با انتظارها و معیارهای اجتماعی، فرهنگی، سنتی و نیز برای پاسخ‌گویی به احتیاج‌های کهن‌الگویی درون خود، از آن بهره می‌گیرد. درواقع پرسونا نقشی است که اجتماع، انجام آن را از فرد انتظار دارد و به‌طورکلی هدف آن، تأثیرگذاری بر دیگران و پوشاندن طبیعت و ماهیت واقعی درونی شخص است. پرسونا در برابر شخصیت خصوصی فرد قرار دارد و درواقع شخص...

فرارودان سرزمینی چند فرهنگی متشکل از اقوام متعدد و ادیان و آیین های زرتشتی، مانوی، بودایی، مسیحیت (نستوری)، یهودی، و باورهای کهن و آیین شمنی بود. در این تحقیق، مسئلة اصلی این است که فرارودان از نظر تنوع فرهنگی ـ آیینی چگونه بود که پیش از اسلام پیروان ادیان و باورهای گوناگون در طول چند سده با تساهل و تسامح در کنار یکدیگر زیستند؟ همزیستی فرهنگی ـ آیینی چه ویژگی های منحصر به فردی برای فرارودان به ...

مطالعة «هویت زنان» و تلاش آنان برای «بازیابی هویت جنسیتی» به‌عنوان بخشی از سبک زندگی که رفتار و تجربیات آنان را دچار تغییر می‌کند، هدف پژوهش حاضر است که به کمک روان‌شناسی اجتماعی و با واکاوی تعدادی از داستان‏های کوتاه معاصر صورت گرفته است. برای دستیابی به این هدف از نظریة روان‌شناسی اجتماعی مایرز و بارون و نیز نظریة جامعه‌شناسی جنکینز بهره گرفته‌ایم و معتقدیم داستان‎ها، بنایی بازسازی‌شده از کنش...

مقاله حاضر قابلیت کانون‌های فرهنگی و هنری را به مثابه تشکل‌های مدنی دانشگاهی در توسعه سرمایه اجتماعی مورد بررسی قرار می‌دهد. با استناد به رویکرد نظری پاتنام و متناسب با موضوع تحقیق اشکال سه‌گانه «سرمایه اجتماعی درون‌کانونی»، «سرمایه اجتماعی بین‌کانونی» و «سرمایه اجتماعی نهادی با توجه به مولفه‌های سه‌گانه سرمایه اجتماعی یعنی «شبکه روابط»، «همیاری» و «اعتماد» در بین این کانونها مورد بررسی قرار گر...

نظریة انتخاب عمومی با تمرکز بر دولت جهت تحلیل و درک پیامدهای حاصل از تعامل عناصر موجود در آن، موضعی روشنگرانه نسبت به این نهاد مهمِ تخصیص‏دهنده اتخاذ کرده است. این نظریه با وارد‌کردن ابزارهای علم اقتصاد در علوم سیاسی و تکیه بر برخی مشخصات نهادگرایانه بر بسیاری از مطالعات اقتصادی تأثیر به‌سزایی داشته است. مقالة حاضر در پی درک خاستگاه، نظام تحلیلی و مؤلفه‏های بنیانی نظریة انتخاب عمومی است. به‌منظو...

یکی از پیش‏فرض‏های جامعه‏شناسان تأثیرپذیری تفکر و دانش بشری از شرایط اجتماعی هر دوره است. مقالۀ حاضر به بررسی موانع رشد جامعه‏شناسی در خاورمیانه تحت تأثیر شرایط سه حوزۀ ساخت سیاسی و حکومت، اقتصاد و حوزۀ اجتماعی ـ فرهنگی طی سدۀ اخیر می‏پردازد. درباب حکومت و ساخت سیاسی، ظهور حکومت‏ها‏ی اقتدارگرا و ایدئولوژیک شدن قدرت سیاسی از دهۀ 1960 به بعد و خیزش اسلام سیاسی در دهۀ 1970 مهم‏ترین موانع سیاسی فرا...