زبان‌شناسیِ شناختی، شاخه‌ای است که به مطالعۀ زبان به‌منزلۀ بخشی از قوه شناخت می‌پردازد؛ ازاین‌رو، بسیاری از پژوهشگرانِ حوزه‌های زبان‌شناسی، علوم‌شناختی، عصب‌شناسی زبان به آن توجه ویژه‌ای داشته‌اند. دستور ساخت، یکی از دستورهای شناختی است که همچون زبان‌شناسی شناختی، قوۀ شناخت را مبدأ تحلیل قرار داده است. به دلیل اینکه این دستور، برخلاف دستورهای پیشین، تمام واحدهای زبانی اعم از کلیات و استثنائات را ...

حروف ربط از عوامل مهم انسجام متن در زبان فارسی و به‌طورکلی، همه زبان‌ها به‌شمار می‌روند؛ چه میان جمله‌های متن پیوند برقرار می‌کنند و آن‌ها را به‌ یکدیگر مرتبط می‌سازند؛ لیک عناصر دیگری نیز مانند قید و گروه حرف اضافه‌ای به‌عنوان عامل ربط در متن فعال‌اند که عملکرد همه آن‌ها همانند عملکرد حروف ربط است. این عوامل بخش کوچکی از عواملی است که جمله‌های متن را به یکدیگر پیوند می‌زند. این عوامل را از دید...

آنچه در این پایان نامه تحت عنوان "حروف اضافه زبان فارسی و کاربرد آنان در افعال" عرضه شده است براساس تجزیه و تحلیل "بوف کور" اثر هدایت می باشد. روش کار بدین طریق بوده است که جملات کتاب ابتدا در روی کارتهای مخصوص ثبت و سپس تجزیه گردیده اند. در این تجزیه هدف شناسایی نقش نماهایی بوده که با افعال فارسی بکار برده می شوند. بسامد این حروف نیز مشخص گردیده است . در این پژوهش صورت مجرد و انتزاعی فعل که هم...

با آنکه حروف‌اضافه به طبقۀ بسته‌ای از واژه‌ها تعلق دارند، اما چندمعنا بودنِ آنها سبب می‌شود تا کارکردهای معنایی و دستوریِ آنها متنوع باشد. این پژوهش با رویکردی پیکره‌بنیاد به بررسیِ توصیفیِ کارکردهای دستوری و معناییِ حرف اضافۀ «از» در زبان فارسی پرداخته‌است. برای این منظور، «پیکرۀ گزاره‌های معنایی زبان فارسی» مورداستفاده قرار گرفته است. در این پیکره که حجمی بالغ بر سی هزار جمله دارد و روابط محمول-مو...

چکیده: هدف از اجرای این تحقیق بررسی میزان درک مطلب از طریق متن های خواندنی که جملات آنها توسط حروف ربط ساده به هم ربط داده شده اند، در مقایسه با متن های خواندنی که جملات آنها توسط حروف ربط مرکب به هم ربط داده شده اند بوده است. بدین منظور، محقق جامعه آماری خود را دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تویسرکان قرار داد و دو کلاس به عنوان نمونه آماری خود با استفاده از پیش آزمون انتخاب کرد و دانشجویان این ...

این پژوهش با عنوان توصیف ساختواژی گویش سورانی زبان کردی به توصیف ساختواژی (صرف) و فرایندهای ساختواژ ی کردی سورانی می پردازد. در این پژوهش ساختار دو هزار و صد واژه از اجزای مختلف کلام را که به طور تصادفی از متون نوشتاری معاصر انتخاب شده اند بر اساس نظریه ی ساختگرایی مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهد که ساختار واژگان کردی سورانی به طور کلّی در دو دسته ی ساده و ناساده قرار می گیرند. و...

رساله حاضر حاصل پژوهشی است در باره مقوله "حروف اضافه" و "را" در تاریخ زبان فارسی که براساس نظریه ساختگرائی انجام پذیرفته است . بدین منظور 9 متن کهن از دوره های مختلف زبان فارسی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است . به دلیل اهمیت و مشخصه های خاص آثار دوره نخستین زبان فارسی، منابع این تحقیق بیشتر از این دوره برگزیده شده اند. در نتیجه این پژوهش نکات تازه و مفیدی در رابطه با نقش و کارکد این دو مقوله...

استشهاد و اقتباس آیات قرآنی، در دوره‌های مختلف، همواره از بارزترین ویژگی‌های متون نثر فارسی بوده‌است. طبیعی است که این صنعت خطابی، مانند هر پدیدۀ زبانی، بنابر مقتضیات فکری و ادبی غالب هر دوره، دستخوش تحول و شکل‌‌گردانی شده‌است. بررسی نمونه‌های استشهاد در نثر فارسی از قرن پنجم تا هشتم هجری نشان می‌دهد که این صنعت به مرور زمان از عنصری استدلالی به عنصری بلاغی تغییر شکل یافته و براثر این تحول کارک...

پژوهشِ حاضر، نقش‌‌نماهای اسم فارسی را در گفتارِ گویشوران ترکی‌‌‌آذربایجانی، بر اساس مدلِ چهارتکواژ بررسی نموده‌است. داده‌‌ها از منبع‌های معتبرِ زبانِ ترکیِ ‌آذربایجانی و تعاملات زبانی گویشوران منطقه‌های مرکزی استان اردبیل گردآوری شده‌اند. ابتدا نقش‌‌نماهای اسم فارسی در چهارچوبِ مدلِ چهارتکواژ، به تکواژهای محتوایی (حروف‌اضافه)، تکواژهای نظام‌‌مندِ متقدم (حروفِ ‌ندا) و تکواژ نظام‌‌‌مندِ پیونددهندۀ متأخر (کس...