ناگورنو- قره‏باغ (قره‏باغ کوهستانی)، منطقه خودمختار ارمنی‏نشین در غرب جمهوری آذربایجان و در نزدیکی مرزهای ارمنستان است. این منطقه توسط ارمنی‏های محلی کنترل می‏شود. با این وجود، نه ارمنستان و نه هیچ کشوری در جهان، جمهوری قره‏باغ را به رسمیت نمی‏شناسد. این منطقه از زمان استقلال دو جمهوری آذربایجان و ارمنستان، منبع بسیاری از اختلافات میان این دو کشور بوده است. هدف از این مقاله، تجزی...

منطقۀ ژئوپلیتیکی جنوب غرب آسیا به‌‌‌دلیل نقش‌آفرینی قدرت‌های فرامنطقه‌‌ای همواره با تحولات فراوانی مواجه بوده است. در ماه‌های اخیر نیز برخی کشورهای حاشیۀ خلیج‌فارس به اقداماتی برای شکل‌دهی به ائتلاف نظامی عربی در این منطقه پرداخته‌‌اند. با توجه به افزایش تنش‌ها میان ایران و عربستان، حمایت همه‌جانبۀ آمریکا از عربستان در تقابل با ایران و افزایش تلاش‌ها برای شکل‌گیری ائتلاف نظامی عربی علیه ایران، ...

مفهوم رقابت در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، یکی از بنیادهای اساسی این دانش است که پویایی و تحرک ژئوپلیتیک با توجه به این مفهوم خواست‌های متفاوت و متعارضی را نمایش می‌دهد. به‌نظر می‌رسد خواسته‌ها و نیازهای انسان سیری‌ناپذیر است؛ بنابراین، برای تأمین قدرت و منزلت ژئوپلیتیکی به اقدامات رقابتی دست می‌زند؛ همچنان‌که فلسفة قانون رقابت، استیلا، برتری و دست‌یابی به فرصت‌هاست. رقابت که مقیاس‌های متفاوتی ...

جنگ‌ها به‌عنوان رخدادهای ژئوپلیتیکی حاصل از تقابل نیروهای متخاصم در قلمروی خاص می‌باشند. در بسیاری از موارد آنچه به‌عنوان دلیل آغاز یا استمرار جنگ بیان می‌شود در واقع بازنمایی مبتنی بر اهداف و منافع بازیگران آن است؛ در حالیکه اهداف بازیگران و منافع آنان متأثر از بنیادها و رقابت‌های ژئوپلیتیکی در سطح منطقه‌ای یا جهانی است. جنگ سوریه نیز که از آن به‌عنوان جنگی ترکیبی یاد می‌کنند، حاصل تقابل ژئوپل...

مقاله حاضر به منظور استخراج درس‌آموخته‌هایی از تجارب مدارس تاریخی ایران به مطالعه مدرسه «شوکتیه» به عنوان یکی از مدارس پیش‌رو در شرق کشور پرداخته‌است. دغدغه اصلی پژوهش پاسخ به دو پرسش بوده‌است. پرسش نخست، بر پایه‌ی کدام عوامل برپاسازی مدرسه «شوکتیه» قابل تبیین است؟ پرسش دوم، از ویژگی‌های «شوکتیه» برای به-کرد نظام فعلی مدرسه‌داری چه می‌توان آموخت؟ به منظور پاسخ به پرسش‌های مذکور از رویکرد تاریخی...

قدمت واژة ژئوپلیتیک و دانش آن به‌خصوص در بعد نظری، اندکی فراتر از یازده دهه است، اما ریشۀ اندیشه و عمل ژئوپلیتیکی، به قلمروخواهی، قلمروسازی، قلمروداری و قلمروگستری انسان و جست­وجوی وی برای تأمین امنیت خود و قلمروش برمی‌گردد. بیشتر صاحب‌نظران جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، بر تاریخی­بودن اندیشه و عمل ژئوپلیتیکی اذعان دارند، اما اتفاق­نظری در تعریف ژئوپلیتیک و دوره‌بندی‌های انجام­گرفته از اندیشه و ع...

اصولاً برقراری روابط تجاری ـ اقتصادی عمیق بین کشورها، مستلزم وجود بسترها و زمینه­های هم­تکمیلی است. بسترهای و زمینه­های هم­تکمیلی در برقراری روابط اقتصادی، همچون ظرف اصلی و بستر پویای روابط تجاری ـ اقتصادی بین کشورها عمل می­کنند. روابط تجاری ـ اقتصادی ایران با جمهوری آذربایجان نیز از این امر مستثنا نیست. در روابط اقتصادی بین ایران و جمهوری آذربایجان، تعلقات ژئوپلیتیکی گوناگونی، از جمله اشتراکات ...

تصویرسازی ژئوپلیتیکی عبارت است از رقابت قدرت¬ها بر سر شکل¬دهی به ادراک و ذهنیت اشخاص، نهادها و بازیگران سیاسی از موقعیت، ویژگی¬ها و محتوای فضای جغرافیایی بر اساس منافع مورد نظر خود. بر این اساس، پژوهش حاضر در صدد شناخت فرایند تصویرسازی ژئوپلیتیکی است. استدلال تحقیق حاضر بر این است که تصویر ژئوپلیتیکی در چارچوب گفتمان قدرت/دانش شکل گرفته و عمل می¬کند؛ به این معنا که کارگزاران قدرت، معناها و تصور...

انسان¬ها به مثابه روح مکان و فضای جغرافیایی عمل می کنند، به گونه ای که هر مکان و فضای جغرافیایی بدون جمعیت ساکن در آن، به مکان بی روح شباهت دارد و به عنوان مکان و فضای بی هویت تلقی می شود، از طرفی رابطه نزدیکی بین گروه های انسانی ساکن در یک سرزمین و فرایند توسعه وجود دارد به گونه ای که روند جهت گیری و میزان آن تابعی از کم و کیف جمعیت است و ویژگی های مختلف جمعیت نظیر اندازه، توزیع سنی، پراکندگی ...