در تمامی جوامع دانشجویان از جملهْ مهم ترین سوژه های سیاسی اجتماعی اند. در ایران نیز نقش این قشر فعال اجتماعی همواره مهم و اساسی بوده است. قدیمی ترین و فراگیرترین تشکل دانشجویی پس از هژمونی گفتمان انقلاب اسلامی در ایران، انجمن های اسلامی دانشجویان بوده اند. اعضای این انجمن ها - معروف به دانشجویان مسلمان پیرو خط امام (ره) - در تابستان 1358 گردهم آمدند و اتحادیه ای مرکزی را با عنوان «دفتر تحکیم وحد...

با بررسی تأثیر امور سیاسی و اجتماعی و اندیشه بر حوزه ی فرهنگ و هنر، و با برگزیدن نگاهی گفتمانی، شاهد این هستیم که این گفتمان ها هستند که چنین تأثیرات و تغییراتی را موجب می شوند. گفتمان ها با رسوخ به لایه های معنایی هویتی هر حوزه، مبانی آن ها را به چالش کشیده و سعی دارند تا آن ها را سوی خود جذب نموده و از زاویه ی دید خود بازتعریف و معنادهی کنند. در عصر پهلوی دوم، و به خصوص در دو دهه ی 1340 و 13...

  از مهم‌ترین پدیده‌هایی که همواره، ارتباطی تنگاتنگ با ادبیات داشته، شهر به عنوان عرصه حضور جامعه و زندگی اجتماعی است. بر این اساس در طول تاریخ ادبیات، حضور آرمانشهرهای متعددی مشاهده‌می‌شود که گاه جنبه ادبی و رمانتیک و گاه جنبه واقع‌گرایانه و اجتماعی دارند. هدف این مقاله بازشناسی اندیشه آرمانشهری مدرن ایران در ادبیات داستانی دو دهه قبل از انقلاب اسلامی (سال‌های 1342 تا 1357) است که با تأ...

هدف پژوهش حاضر واکاوی جایگاه مفهوم تبرّی در گفتمان  جریان ملی و جریان اسلامی بود. در این راستا،  منظومه فکری و رفتاری امام خمینی و مهندس مهدی بازرگان در تعامل یا تقابل با «استکبار» و براساس روش «تحلیل گفتمان» لاکلا و موفه مورد بررسی قرار گرفت. همچنین مفهوم تبرّی نیز به مثابه یکی از ریشه­های اصلی گسست میان جریان ملی‌گرایی و اندیشه­های حاکم بر نهضت اسلامی بررسی شد. یافته­ها نشان داد که شکاف‌های عمی...

چکیده شرح مفصلِ جزئیات رویدادهای مرتبط با قیام امام حسین(ع) و ابعاد مختلف آن از ویژگی‌های تاریخ‌نگاری ابومخنف است. اگرچه برخی پژوهشگران، جایگاه ابومخنف و اثر او در تاریخ‌نگاری اسلامی را مورد بررسی قرار داده‌اند، اما در مقاله‌ی حاضر، با تکیه بر رویکرد نظریه‌ی تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، نحوه‌ی بازتاب کوشش-های گفتمان حاکم برای هژمون ماندن، در گزارش ابومخنف از واقعه‌ی کربلا مورد توجه قرار گرفته‌است...

با وجود اجماع کلی بر تعبیر دموکراسی به «حکومت مردم بر خود»، دلالت­های عینی آن­ همواره مناقشه­برانگیز بوده است. مناظرۀ بین دو رویکرد، از نمونه­های اساسی این مناقشه است: 1. رویکرد «توصیفی/ روش­شناختی» که دموکراسی را سازوکاری نهادی برای چرخش قدرت بر پایۀ رأی توده­ها تعریف می­کند؛ 2. رویکرد «هنجاری/ هستی­شناختی» که دموکراسی را نوعی شیوۀ زندگی مبتنی بر آزادی و برابری می­داند که تحقق واقعی آن مستلزم ...

مسألة اصلی این مقاله استخراج گفتمان‌های قوم‌گرایی نزد دانشجویان دانشگاه‌های ایران است. بر این اساس استدلال می‌کند قوم‌گرایی منازعه‌ای معنایی است و  فهم آن موکول به بررسی و تحلیل گفتمانی این مسأله خواهد بود. بر این قیاس روش نوشتة حاضر تحلیل گفتمان فوکویی به روایت لاکلائو و موفه است. از آنجا که دانشگاه عرصة بازنمایی پدیدارهای اجتماعی است، متن مورد مطالعه از مطالب نشریات دانشجویی دانشگاه‌های سراسر...

علی‌نامه یکی از حماسه‌های دینی ـ تاریخیِ نادر قرن پنجم هجری، است که محتوای آن بیان حوادث و رویدادهای تاریخی از خلافت امام علی(ع) تا پایان نبرد صفین است. مطالعه‌ی این اثر نشان می‌دهد که سراینده‌ی آن، علاوه بر گزارش این رویدادها در پی برجسته نمودن باورها و اعتقادات شیعیان می‌باشد. این موضوع با در نظر گرفتن جدال شیعیان و اهل سنّت در قرن پنجم، ما را به این پرسش اساسی رهنمون می‌کند که آیا منظومه‌ی علی...

در مقالة پیش‌رو سعی بر آن است تا با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی، گفتمان ارائه‌شده از سوی محمود احمدی‌نژاد، نامزد دور دهم انتخابات ریاست جمهوری، تحلیل شود. روش به‌کارگرفته‌شده جهت استخراج دال‌های این گفتمان تحلیل بینامتنی و بیناگفتمانی پیشنهادی در روش ـ نظریة فرکلاف است. در ادامه دال‌های استخراج‌شده در چهارچوب نظری یعنی روش ـ نظریة لاکلاو و موفه قرار گرفتند تا با ارائة تصویری کلی ما را د...

نظریه نقد ایدئولوژی اسلاوی ژیژک به عنوان یکی از نظریه های عمده در حوزه ایدئولوژی اشتراکاتی با نظریه گفتمان ارنستو لاکلاو و چانتال موفه دارد اما در عین حال، ژیژک بر پیامدهای سیاسی رادیکال نظریه خود که کاملا متفاوت از دموکراسی رادیکال است، تاکید می کند چون معتقد است که نظریه گفتمان معضل ایدئولوژی را نادیده گرفته است. در این مقاله، نگارنده تلاش می کند تفاوت های بین نظریه گفتمان و نقد ایدئولوژی را ...