تحلیل سینوپتیک کولاک برف در منطقه کردستان

کولاک برف (snowstorms) از جمله پدیده های جوی است که در نتیجه ریزش برف توأم با باد (15 متر بر ثانیه) و درجه حرارت های پایین ( زیر صفر درجه ) رخ داده و باعث زیان های شدید و گاه وسیع در سطح منطقه می شود. زیان-های این پدیده در برنامه های عمرانی، محدودیت های حمل و نقل، خدمات شهری بررسی شده است. از آنجایکه منطقه کردستان جز مناطق کوهستانی و واقع در عرض های بالا می باشد همین ویژگی در شدت و تداوم کولاک ها می تواند تأثیر باشد. هدف این پژوهش بررسی و شناسایی الگوهای سینوپتیکی ایجاد کننده کولاک برف در منطقه کردستان و ارتباط بین روزهای کولاک برف با الگوهای سینوپتیکی می باشد. در این پژوهش، ابتدا با روش کتابخانه ای و اینترنتی اطلاعات جامعی از کولاک برف ارائه شده و پس از جمع آوری داده های هواشناسی در طول دوره آماری انتخاب شده ( 2008-1970)، روزهای همراه با کولاک برف از طریق کد های مربوط به کولاک استخراج و سپس مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت است. سپس از مجموع کولاک های استخراج شده 6 مورد کولاک شدید، فراگیر و مداوم، انتخاب و ضمن تطبیق نقشه های سینوپتیکی مختلف جو، الگوهای موثر در ایجاد پدیده کولاک برف در منطقه شناسایی و تحلیل گردیده است. نتایج حاصله از تحلیل آماری نشان داد که سال 1992 با میانگین 16 روز از مجموع ایستگاه ها دارای بیشترین کولاک شدید بوده و از سال 1971 تا 1990 با میانگین 2 روز کمترین کولاک شدید برف رخ داده است. ماه ژانویه با میانگین 51 روز بیشترین و ماه مارس با میانگین 13 روز دارای کمترین روز کولاک شدید برف بوده است. همچنین ایستگاه زرینه با میانگین 55 روز بیشترین و سنندج و قروه با میانگین 4 روز کمترین کولاک شدید برف را در سطح ایستگاه های منطقه کردستان داشته اند. در تحلیل سینوپتیکی کولاک برف منطقه کردستان داده های روزانه و ساعتی فشار، اُمگا و دمای سطح زمین، فشار سطح 500 هکتوپاسکال، اُمگا، جهت و سرعت سطح 700 هکتوپاسکال طی دوره آماری (2008-1970) در تلاقی 5/2 درجه از مجموع داده های بازسازی شده ncep استخراج شد. محدوده انتخابی شامل عرض جغرافیایی 20 تا 80 درجه شمال و طول 10 تا 80 درجه شرقی که منطقه را پوشش می دهد می باشد. نتایج نشان می دهد که تیپ های هوای کم فشار دریای خزر ـ پرفشار اروپای شرقی، کم فشار اورال ـ پرفشار اروپای شرقی (آلپ) و کم فشار دریای سیاه بیشترین تأثیر را در رخداد کولاک های شدید، فراگیر و مداوم منطقه کردستان داشته اند. بطوریکه این تیپ های هوا علاوه بر ورود جریانات هوای سرد عرض های بالا به سمت عرض های پایین سبب ناپایداری شدید بر روی منطقه مورد مطالعه شده و سرعت زیاد باد را برای رخداد کولاک منجر شده است.