قاسم زمانی
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی
[ 1 ] - مشارکت زیان دیده در ورود یا تشدید خسارت ناشی از اشیای فضایی
مشارکت زیان دیده از فعالیت‌های فضایی در ورود یا تشدید خسارت، در تعیین مسئولیت بینالمللی ناشی از خسارت وارده تأثیرگذار است. این مشارکت که تنها در قبال خسارت‌های ناشی از اشیای فضایی که در مکانی غیر از فضای ماورای جو _زمین و هوا_ وارد میشود، پذیرفته شده است، بسته به میزان مشارکت زیان دیده، سبب کاهش یا معافیت از مسئولیت بینالمللی خواهد شد. با این حال، در مواردی که خسارت به واسطه ارتکاب یک عمل مغ...
[ 2 ] - پروتکل شماره ۱۵ و اصلاح نظام اروپایی حقوق بشر
کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، معاهده پیشرو در حوزه حقوق بشر بوده و نقش بسیار مهمی در توسعه و تحول حقوق بینالملل بشر داشته است. این کنوانسیون از زمان لازم‌الاجراشدن در سال 1953 تا کنون تغییرات زیادی به خود دیده است که ازجمله مهم‌ترین آن می‌توان به افزایش شمار کشورهای طرف کنوانسیون و همچنین تشکیل اتحادیه اروپا و سایر نهادهای اروپایی اشاره کرد. این تحولات، لزوم تطابق کنوانسیون با نیازها و ضرورت‌های...
[ 3 ] - حقوق بشر و حق بر فراموش‌شدن در عصر فناوری‌های نوین اطلاعاتی
این مقاله به دنبال شفاف‌سازی دیدگاه‌ها راجع به یکی از چالش‌های مهمی است که در پی پیدایش و گسترش اینترنت و وب 2.0 در حوزه حریم خصوصی و حمایت از داده‌ها پدیدار شده است. این واقعیت که در جهان اینترنت، همه‌چیز به خاطر سپرده شده و هیچ‌چیز فراموش نمی‌شود، در تعارض با حافظه شکننده بشری است. در همین راستا، در جامعه اروپا بحث راجع به نیاز به مقررات‌گذاری درباره«حق بر فراموش‌شدن» شکل‌گرفته که مبنای آن، ح...
[ 4 ] - ماهیت و قلمرو تعهد رفتار دولت کامله‌الوداد در چارچوب موافقتنامه عمومی تجارت خدمات
موافقتنامه عمومی تجارت خدمات (گاتس) یکی از موافقت‌نامه‌های سازمان جهانی تجارت است که تجارت خدمات را میان اعضای سازمان، قاعده‌مند کرده است. با تصویب گاتس به‌عنوان اولین و تنها موافقتنامه چندجانبه‌ای که تجارت بینالمللی خدمات را پوشش می‌دهد، سازمان جهانی تجارت، نقش خدمات را در اقتصاد جهانی به رسمیت شناخت. یکی از اصول بنیادین سازمان جهانی تجارت و به تبع آن، گاتس، اصل ...
[ 5 ] - تأملی بر حکم دادگاه استیناف شهر لاهه (مورخ 9 می 2007) در مورد معاونت در کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق
استفاده رژیم عراق از سلاحهای شیمیایی در طول هشت سال تجاوز مسلحانه به جمهوری اسلامی ایران و نیز علیه مردم عراق قربانیان زیادی را به‌جای‌گذاشت. حکم دادگاه استیناف شهر لاهه در تاریخ 9 می 2007 با احراز قضائی استفاده مکرر رژیم بعث از سلاحهای شیمیایی در سالهای 1980 تا 1988 و محکومیت فرانس فان آنرات به اتهام ارسال پیش‌سازهای شیمیایی به این کشور در زمان جنگ پیامهای زیادی در خود دارد که با تأمل در آن...
[ 6 ] - نابودسازی از طریق نقض امنیت انسانی
بین نابودسازی یا ریشه‌کن کردن Extermination)) به‌عنوان یکی از مصادیق جرایم علیه بشریت، به مفهوم ارتکاب عملی با هدف ازبین بردن جمعیتی خاص و نقض برخی از مصادیق ابعاد هفت‌گانۀ امنیت انسانی شاملِ امنیت اقتصادی، امنیت غذایی، امنیت بهداشت و سلامت، امنیت زیستمحیطی، امنیت شخصی، امنیت اجتماع و امنیت سیاسی، نوعی هم‌پوشانی و ارتباط قابل مشاهده است؛ به این معنا که بسیاری از اعمال ناقض امنیت انسانی می‌توان...
[ 7 ] - فرض وجود خطر به‌عنوان عاملی تأثیرگذار بر مسئولیت در اختلافات ناشی از سرمایه‌گذاری خارجی با تأکید بر رویۀ داوری بینالمللی
وجود خطر در تمامی سرمایه‌گذاری‌های خارجی مفروض است و صرفاً میزان آن با توجه به موضوع و مکان سرمایه‌گذاری متفاوت است. فرض وجود خطر در سرمایه‌گذاری به‌عنوان یک عامل تأثیرگذار بر مسئولیتدر اختلافات ناشی از سرمایه‌گذاری خارجی در رویۀ داوری بینالمللی به رسمیت شناخته شده است. با این حال، میزان این تأثیرگذاری با توجه به رابطۀ سببیت میان نقش سرمایه‌گذار و ورود خسارت میتواند موجب کاهش غرامت قابل ...
[ 8 ] - اقدامات شورشیان بوکوحرام از منظر حقوق بشر و حقوق بشردوستانه
بوکوحرام از گروه‌های شورشی رادیکال سنی‌مذهب و مخالف با دولت سکولار نیجریه است. شورشیان این گروه شورشی برای پیشبرد اهداف خود به خشونت و ارتکاب انواع جنایات بینالمللی متوسل می‌شوند. این مقاله با رویکردی تحلیلی-توصیفی درصدد تبیین این نکته است که چرا عملکرد شورشیان بوکوحرام با اینکه غالباً محصور در نیجریه است، ماهیتی بینالمللی یافته است. در این مقاله، عملکرد و راهبرد شورشیان این گروه که دربردارندۀ...
[ 9 ] - مصونیت دولتها در پرتو دکترین مسئولیت حمایت
مصونیت قضایی دولت در حاکمیت و برابری دولتها ریشه دارد. به عبارت دیگر، مصونیت به معنای ناممکن‌بودن اعمال صلاحیت قضایی دادگاه‌های داخلی بر دولت‌های خارجی است. در پی تحولات مربوط به حقوق بشر، مداخلاتی در امور داخلی دولتها به موجب دکترین مسئولیت حمایت صورت گرفته و چالشهایی را در زمینۀ حاکمیت دولت به وجود آورده است و این سؤال را در ذهن متبادر میکند که آیا دکترین مسئولیت حمایت میتواند مانعی برای...
[ 10 ] - جایگاه دکترین مسئولیت حمایت در بحران سوریه
دکترین مسئولیت حمایت محصول فجایع انسانی ناشی از نقض گسترده و نظام‌مند حقوق بنیادین انسان‌ها در دهۀ 90 میلادی و همچنین اقدام‌هایی است که موجبات تهدید علیه صلح را فراهم آورده که این امر در قطعنامه‌های شورای امنیت منعکس است. براساس گزارش دبیر کل وقت سازمان ملل، در نهایت مسئولیت حمایت به موجب بندهای 138و 139 بیانیۀ سران دولتها در اجلاس مجمع عمومی ملل متحد در سال 2005 به تصویب رسید. مسئولیت حمایت ...
[ 11 ] - ظرفیت‌ها و موانع اتحادیۀ اروپا در ایجاد تعهدات مستقیم حقوق بشری برای شرکتهای فراملی
امروزه افزایشنقش و ظرفیت شرکتهای فراملی از یک‌سو و عدم پاسخگویی آنها از سوی دیگر سبب شده است که امکان نقض حقوق بشری از سوی این شرکت‌ها به یکی از دغدغه‌های مدافعان حقوق بشر تبدیل شود. تجربة ناموفق دولت‌های ملی بهویژه دولت‌های در حال توسعه در جلوگیری از نقض حقوق بشر از سوی این واحدهای اقتصادی قدرتمند سبب شد که موضوع ایجاد و اعمال تعهدات مستقیم حقوق بشری برای این شرکت‌ها به‌کمک نظام حقوق بین‌ا...
[ 12 ] - جامعۀ بین المللی و عدالت کیفری جهانی
در نظام حقوق بینالملل تحولات قابل تأملی روی داده که ملاحظات انسانی فصل مشترک بسیاری از آنهاست. ظهور و روند رو به تکامل مفهوم جامعۀ بینالمللی، متضمن شناسایی ارزشهای بنیادین برای این جامعه است، به نحوی که تضمین حمایت و احترام به اصول و ارزشهای مزبور به‌منزلۀ دغدغهای مشترک در نظام بینالمللی مورد توجه است. تاکنون ابزارها و شیوههای مختلفی برای حراست از منافع و ارزشهای مشترک جامعۀ بینالمللی ...
[ 13 ] - مفهوم و جایگاه حق تأمین اجتماعی در اسناد بینالمللی
Social security as a social and historical phenomenon, is being considered as the result of economic and social development process especially in developing industrial societies proposed as the individual security requirements against the social risks but its legal norms in the human right framework needs international community attention on the basis of issuing international documents, rules a...
[ 14 ] - تحریم‌ها به مثابه نقض تعهدات بینالمللی دولتها در زمینه حمایت از حقوق بشر
The main purpose of economic sanctions is to exercise pressure on one country or governing state to force it to abide by a specific attitude or action, and finally these are the people in target state who feel the severest consequences of sanctions. Human rights is one of the most important aspects of international law and a vital issue the international community is dealing with. Violation of ...
[ 15 ] - واکاوی قانونی بودن و مشروعیت تحریم های یکجانبه اقتصادی تحت حقوق بین الملل
Abstract Sanctions have always been imposed to achieve certain goals. Security Council which is responsible to maintain international peace and security, can impose sanctions under article 41 of the U.N Charter to implement its decisions. On the other side, states also unilaterally impose sanctions against others to achieve their national goals and interests. In this context, sanctions are...
[ 16 ] - پویایی مفهوم «سرمایه گذاری» در پرتو متدولوژی های احراز صلاحیت ایکسید
It is passing nearly half a century from the ICSID activity and during this time, the concept of “investment” has changed to most controversial issue and the subject of many cases in this area. In one hand, the lack of definition in Washington convention and on the other hand, the dependence of ICSID tribunals for authenticating their competence on “double barreled” test...
[ 17 ] - دوره‌ای بودن انتخابات در حقوق بین الملل بشر، و مسئله توقیت در نهاد ولایت مطلقه فقیه در فقه امامیه
حسب اسناد بین المللی و منطقهای، حق بر مشارکت سیاسی، و بهویژه برگزاری انتخابات ادواری، از جمله حقهای بشری قلمداد میگردد. این حق، در زمره حقهای منفی و از جمله تعهداتِ بهنتیجه یا بهنتیجهی فوری جای دارد. حق بر انتخابات و ادواریبودنِ آن، ارتباط وثیقی با حق بر تعیین سرنوشت دارد و شعبهای از آن بهشمار میرود. این حق میتواند در شرایط خاصی مورد تحدید یا تعلیق قرار گیرد. در فقه امامیه، مسئله توق...
[ 18 ] - امکان جبران کامل خسارات در اصول قراردادهای تجاری بینالمللی، کنوانسیون قراردادهای بیع بینالمللی کالا و حقوق ایران
جبران خسارت ناشی از نقض تعهدات قراردادی باید بهگونهای زیاندیده را در موقعیتی قراردهد که اگر تعهد طبق قرارداد، انجام میشد در آن موقعیت قرار میگرفت. در اصول قراردادهایتجاری بینالمللی مؤسسه یکنواختسازی حقوق خصوصی این نگرش مقبول واقع شده و بر اینمبنا، نظریه جبران کامل خسارت پذیرفت ه شده است. این دیدگاه همچنین در کنوانسیونقراردادهای بیع بینالمللی کالا سال 1980 مورد پذیرش واقع شده و در رویههای قضایی ...
[ 19 ] - اعمال اصل تناسب در مخاصمات مسلحانه غیربین المللی
درگذشته مخاصمات مسلحانه عمدتاً بین المللی بوده و کشورها با یکدیگر درگیر جنگ میشدند لیکن امروزه مخاصمات مسلحانه غیربین المللی و داخلی رواج بیشتری پیدا کرده است، لیکن مقررات حاکم بر مخاصمات مسلحانه اغلب به مخاصمات بین المللی پرداخته اند و نسبت به مخاصمات غیربین المللی مقررات کمتری وضع گردیده است. به همین خاطر قابلیت اعمال برخی از مقررات بشردوستانه در زمان این قسم از مخاصمات محل تردید و تأمل میباشد...
[ 20 ] - حاشیه صلاح‌دید دولتها در آزادی دین در پرتو رویه دیوان اروپایی حقوق بشر
آزادی دین یکی از حقوق بنیادین بشر است که در همه اسناد مهم جهانی و منطقهای، از جمله اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی، کنوانسیون امریکایی حقوق بشر، کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، منشور افریقایی حقوق بشر و خلق‌ها و اعلامیه اسلامی حقوق بشر درج شده و به رسمیت شناخته شده است. در اکثر این اسناد، تصریح شده که آزادی دین تابع محدودیت‌هایی است که برای حفظ امنیت، نظم، سلامت، اخل...
[ 21 ] - واگرایی و همگرایی «مسئولیت کیفری فردی» و «مسئولیت بینالمللی دولت»: تأملی در اوراق پرونده جنگ شیمیایی عراق علیه ایران
استفاده نیروهای عراقی از سلاحهای شیمیایی علیه نظامیان و غیرنظامیان ایرانی در طول جنگ از یک سوی، مسؤولیت کیفری افراد ذیربط به علت ارتکاب جنایت جنگی را به دنبال دارد، و از سوی دیگر مسؤولیت بینالمللی دولت عراق را دامن میزند. فقدان مسؤولیت کیفری دولت در حقوق بینالملل، انتساب اعمال جنایی به دولتمردان و فرماندهان را مخدوش نمیسازد و انتساب مسؤولیت کیفری به افراد نیز مسؤولیت بینالمللی دولت عراق ناشی از...
[ 22 ] - نقش دیوان اروپایی دادگستری در توسعه وحدت حقوقی اتحادیه اروپا
دیوان اروپایی دادگستری رکن قضایی اتحادیه اروپاست. این دیوان از زمان تأسیس خود در سال 1952، همواره نقش پررنگ و قابل‌توجهی در توسعه حقوق اتحادیه اروپا ایفا نموده است. آنچه در این مقاله بررسی شده، نقش این دیوان در حرکت حقوق اتحادیه از دوگانگی حقوقی (بین حقوق داخلی دول عضو و حقوق اتحادیه) به سمت یگانگی حقوقی با برتری حقوق اتحادیه است. دیوان در اجرای نقش تأثیرگذار خود، از ابزارهایی همچون تفسیر حقوق ...
[ 23 ] - حقّ جدایی جبران ساز در پرتو رویه قضائی ملّی و منطقه ای
در خصوص جدایی یکجانبه در حقوق بینالملل معاصر، دیدگاه غالب این است که حقوق بینالملل در این زمینه فاقد قاعده است و در این نظم حقوقی، جدایی نه مجاز است و نه ممنوع . اگر چه عدهای از حقوقدانان بینالمللی نیز با تأکید بر اصل احترام به تمامیت ارضی دول مستقل و حاکم، جدایی یکجانبه را نامشروع تلقّی نمودهاند. در این میان، رویکرد بینابینی و نسبتاً جدیدی مطرح شده است « دکترین جدایی جبرانساز » از سوی برخی از ...
[ 24 ] - انتساب اعمال متخلفانه اشخاص خصوصی به دولت بر اساس معیار کنترل: رویه دیوان داوری دعاوی ایران – آمریکا
در حقوق بین الملل، انتساب اعمال اشخاص خصوصی به دولت، جز در موارد استثنائی پذیرفتهنیست. اصل عدم انتساب اعمال اشخاص خصوصی به دولت، از اصول بدیهی و بنیادین حقوقمسئولیت بین المللی قلمداد می شود. احراز هدایت و کنترل دولتی بر اشخاص و نهادهای خصوصیدر زمره یکی از موارد استثنائی فوق جای میگیرد. بااین حال، درک حدود و ثغور کنترل یادشدهمستلزم بررسی و تتبع رویه قضایی است تا بلکه از این رهگذر، این مفهوم نظری...
[ 25 ] - مسئولیت بینالمللی دولتها در قبال اعمال شرکتهای خصوصی از منظر رویهی قضایی و داوری بینالمللی
در حقوق داخلی در مواردی استثنائی حجاب شخصیت حقوقی شرکت کنار نهاده می شود و در راستای استیفای حقوق اشخاص ثالث، اعضای مسئول اعمال شرکت قلمداد میگردند. در حقوق بینالملل نیز با تحقق مجموعهای از شرایط، پوشش شرکتی کنار گذاشته میشود و زمینه ی طرح مسئولیت یکی از کاربردهای خرق حجاب شرکتی در مورد مسئولیت بینالمللی دولت در قبال اعمال شرکتهای خصوصی مجال بروز پیدا میکند. به این منظور یا باید اثبات گردد که ش...
[ 26 ] - شبیه سازی درمانی و حق بر سلامتی در قلمرو حقوق بین الملل بشر
تلاش دانشمندان برای کنترل و درمان بیماریها هر روز افق های جدیدی را به روی جامعه بشری می گشاید. شبیه سازی که در مورد گیاهان و حیوانات با موفقیت همراه شده، از یک سو چالشهایی عظیم و پرسشهایی بنیادین را در مورد شبیه سازی انسان دامن زده است، و از سوی دیگر نوید بخش علاج بسیاری از بیماریها بوده است (شبیه سازی درمانی). مخالفت صریح جامعه بین المللی با شبیه سازی انسان، جست و جو در مبنای مشروعیت شبیه سازی...
[ 27 ] - مفهوم قربانی در حقوق بینالملل کیفری
تعیین قربانی در حقوق بینالملل کیفری دارای اهمیت زیادی است. این امر در ارتباط تنگاتنگ با جرم و تعیین جبرانی است که باید انجام شود. در معنای ساده قربانی، شخصی ـ اعم از حقیقی و حقوقی ـ است که به خاطر ارتکاب جرایم و جنایات بینالمللی متحمل زیان و خسارت شده است. قربانی میتواند مستقیم یا غیرمستقیم باشد؛ در این معنا خانواده و خویشان یک شخص نیز ممکن است به عنوان قربانی شناسایی شوند. متعاقب همین امر، ...
[ 28 ] - تحریم‌های یکجانبه علیه ایران از منظر حقوق بینالملل کیفری: جنایت علیه بشریت؟
تحریم یکجانبه در وهله نخست، ناقض اصول و هنجارهای حقوق بینالملل به نظر نمی‌رسد. حقوق بینالملل مدرن که همچنان در قیاس با حقوق ملی، از حیث ساختار بدوی و نوپاست، به تابعان خود این مجوز را اعطاء کرده تا به مدد ساز و کارهایی همچون تحریم، به قیام علیه نقض تعهد یا ارتکاب تخلف برخیزند و بدین‌سان در مواردی توانسته خلأ ناشی از نقص ساختار را مرتفع نماید. با این حال، چنین مجوزی قید اطلاق نداشته و هرچند می...
[ 29 ] - عنصر معنوی جنایت شکنجه با نگاهی به اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی
تحقق یک جرم علاوه بر عنصر مادی نیازمند عنصر معنوی نیز (سوء نیت عام و در برخی جرائم سوء نیت خاص) است. بر این اساس، ماده 1 کنوانسیون منع شکنجه و دیگر رفتارها با مجازات‌های بی‌رحمانه، غیرانسانی یا تحقیر کننده 1984 در کنار تعمد در انجام فعل (سوء نیت عام)، اخذ اطلاعات یا اقرار و ... (سوء نیت خاص) را نیز برای تحقق جنایت شکنجه ضروری می‌داند. محاکمی مانند دادگاه کیفری بینالمللی برای یوگسلاوی سابق و دا...
[ 30 ] - راهکارهای حل تعارض میان تعهدات ناشی از استرداد و تعهدات حقوق بشری دولتها
استرداد مجرمان یکی از قدیمی‌ترین شیوههای همکاری قضایی بینالمللی در زمینه مسائل کیفری است، اما در صورت احتمال نقض حقوق اساسی بشر، دولتها مکلفند از تسلیم مجرمان به کشورهای استردادکننده خودداری کنند. هنگامی که نقض حقوق اساسی بشری فرد موضوع استرداد قریب‌الوقوع و قابل پیش‌بینی باشد، به دلایل زمینه خاصی که استرداد دارد، دولتها از «روش‌های پرهیز از تسلیم» استفاده میکنند. اول از همه، دولتها ادعا ...
[ 31 ] - تهدید به عدم همکاری با دیوان کیفری بین المللی و آیندۀ مبهم عدالت کیفری در قارۀ سیاه
دیوان کیفری بین المللی فرزند بیم و امید است، امید به تحقق رؤیای عدالت کیفری که سال‌ها در سایه روشن ترس و تردید بی‌سرانجام مانده بود و بیم از آینده مبهمی که پیش روی داشته و دارد. از ژوئیه سال 2002 میلادی که اساسنامه این دیوان لازم‌الاجرا گردید و سال بعد که دیوان ایجاد گردید، تاکنون بیم و امید هر لحظه بر عملکرد و آینده دیوان سایه‌ای مستدام داشته است. از آنجا که برای نخستین بار مرجعی دائمی برای ...
[ 32 ] - تعلیق اجرای قواعد بینالمللی حقوق بشر در وضعیت‌های عمومی فوق‌العاده
اصولاً هدف قواعد بینالمللی حقوق بشر حمایت از ارزش‌هایی است که ریشه در کرامت ذاتی انسان دارند، و از این روی اساساً و ماهیتاً تقیّد در مکان و زمان را برنمی‌تابند. اجرای این قواعد در فراسوی مرزهای ملی هر کشور، و تأکید بر اجرای متقارن آن قواعد با قواعد حقوق بشردوستانه بینالمللی در زمان مخاصمات مسلحانه جلوه‌ای از آن ویژگی قواعد بینالمللی حقوق بشر است. با این حال قواعد بینالمللی حقوق بشر می‌بای...
[ 33 ] - ماهیت حقوقی داعش در حقوق بینالملل: دولت یا بازیگر غیردولتی؟
چکیده تحولات حقوق بینالملل مدرن به ظهور بازیگران جدیدی در جامعه‌ی بینالمللی انجامیده که هر یک به‌نوعی در عرصه‌ی بینالمللی ایفای نقش میکنند. با این وصف، هرچند دولتها همچنان در قامت تابع اولیه و اصلی حقوق بینالملل در عرصه‌های مختلفِ هنجارسازی و تبعیت از قواعد و اصول حقوق بینالملل خودنمایی میکنند؛ اما ظهور کنشگران غیردولتی در عرصه‌ی بینالمللی نیز منشا تحولاتی جدی در سطوح مختلف حقوق بینال...
[ 34 ] - تاثیر تقصیر سرمایه گذار بر میزان خسارت قابل مطالبه از دولت میزبان با تاکید بر رویه داوری بین المللی
در حقوق بینالملل سرمایه‌گذاری،تقصیرسرمایه‌گذار به‌عنوان عاملی قلمداد میشود که در تعیین میزان جبران خسارت تأثیرگذاراست. بدین ترتیب چنانچه رابطه سببیت میان رفتار سرمایه‌گذار و خسارت وارده به سرمایه‌گذاری احراز شود، میزان خسارت قابل مطالبه متناسب با نقش سرمایه‌گذار در خسارت کاهش خواهد یافت. این قاعده که همواره امکانی در دسترس خوانده دعوا علیه خواهان است، پس از احراز مسئولیت و در مقام تعیین میزان...
[ 35 ] - موانع فراروی ایجاد الگوی مطلوب ماهواره ای تلویزیونی در نظام حقوقی ایران
تحولات شگفتانگیز در حوزه فناوری فضایی بویژه در صنعت ماهواره، تمامی مناسبات بشری را دگرگون ساخته است و سرمایه‌گذاری‌های کلان در این زمینه، تعریف جدیدی از قدرت و موازنه آن در دنیای کنونی ارائه داده است. لذا رابطه دولت و بخش خصوصی در حوزه فناوری فضایی در نظام‌های مختلف حقوقی در سه مرحله سیاست‌گذاری، قانونگذاری و مقررات‌گذاری نقش بسیار تعیین کننده‌ای در این مقوله دارد. باید گف...
[ 36 ] - نقش زیاندیده در بروز خسارت در حقوق مسئولیت بینالمللی
در حقوق مسئولیت بینالمللی، مشارکت در خسارت یا امتناع از کاهش خسارت از سوی دولت یا سازمان بینالمللی زیاندیده، در تعیین جبران خسارت مد نظر قرار خواهد گرفت. با اینکه قاعدۀ یادشده به صورت کاملاً مشابه در حقوق مسئولیت بینالمللی دولتها و سازمان‌های بینالمللی پیش‌بینی شده است، تمایزهای متعددی در خصوص اجرای آن در این دو حوزه وجود دارد. این تمایزها عمدتاً به این سبب است که سازمان‌ها از دولت‌های دارا...
[ 37 ] - ضرورت نظامی به‌عنوان یک استثنا در حقوق درگیری‌های مسلحانه
ضرورت نظامی از مفاهیم مهم حقوق جنگ است که هم در حق بر جنگ و هم در حق در جنگ مطرح میشود. ضرورت نظامی در حق بر جنگ به قواعد محدودکننده و تنظیم‌کنندۀ اوضاع و احوالی که دولتها به موجب آن می‌توانند به زور متوسل شوند، می‌پردازد. لیکن در حقوق مخاصمات مسلحانه به محدودیت‌های مربوط به روش‌ها و ابزارهای مورد استفادۀ طرفین در جریان یک مخاصمه اشاره دارد. این نوشتار در پی پرداختن به این مسئله است که جایگاه...
[ 38 ] - ظهور قاعده «تقصیر زیان دیده در خسارت» در ماده 110 کنوانسیون حقوق دریاها (1982)
قاعده «تقصیر زیاندیده در خسارت» که در حقوق بینالملل عمومی مورد پذیرش قرار گرفته، در ماده 110(3) کنوانسیون حقوق دریاها (1982) ظهور یافته است. اهمیت پذیرش مقرره مزبور به‌عنوان جلوه‌ای از قاعده «تقصیر زیاندیده» این پیامد را به‌دنبال دارد که در موارد ابهام یا تردید در خصوص اعمال قاعده مزبور در حقوق دریاها می‌توان به شرایط اعمال آن در حقوق بینالملل عمومی استناد نمود. بر اساس ماده 110(3) کنوانسیو...
[ 39 ] - نقش سازمان‌های غیردولتی در حمایت از قربانیان جنایات بینالمللی نزد دادگاه‌های کیفری بینالمللی
قربانیان جنایات بینالمللی اغلب در وضعیت ضعیف و شکننده‌ای قرار دارند. حمایت از آنها در چارچوب محاکم کیفری بینالمللی اغلب حمایتی ضعیف است، به‌نحوی که اگر به حمایت اساسنامه‌ای از آنها اکتفا شود، کفۀ حمایت به نفع متهمان خواهد بود. سازمان‌های غیردولتی که در چند دهۀ اخیر به‌سرعت به لحاظ کیفی و کمی افزایش یافته‌اند، در این زمینه توانایی چشمگیری برای به توازن کشاندن این رابطه و حمایت از قربانیان در ر...
[ 40 ] - بررسی حق بشری دسترسی به آب در پرتو رویۀ دیوان داوری ایکسید
خصوصی‌سازی صنایع مادر از جمله صنعت آب، از مسائل کانونی مناقشات سرمایه‌گذاری در دهۀ گذشته بوده است. تاکنون پنج پروندۀ مهم در زمینۀ خصوصی‌سازی آب در دیوان داوری ایکسید مطرح شده که در تمامی آنها حق بر دسترسی به آب به‌عنوان حقی بشری توسط دول میزبان یا سازمان‌های مردم‌نهاد مورد استناد قرار گرفته است. در حال حاضر هیچ سند لازم‌الاجرای حقوق بشری صریحاً حق دسترسی به آب را، به‌عنوان حق مستقل بشری، به رسم...
[ 41 ] - فرسایش حاکمیت ملی در حقوق بینالملل معاصر:از حاکمیت اقتدارگرا به سوی حاکمیت مشروط
حاکمیت به‌عنوان قدرت عالی سیاسی حکومت‌داری، در طول زمان متحول شده و همگام با مقتضیات زیست بشری به سوی کمال در حرکت بوده است. بر این اساس در دوران معاصر، حاکمیت از مفهوم وستفالیایی خود بسیار دور شده و دیگر آن قدرت مطلق سرکش نیست و امروزه به مثابه مسئولیت انگاشته میشود. حقوق بشر و جهانی‌شدن دو پدیده‌ای هستند که موجب فرسایش حاکمیت ملی شده‌اند. حقوق بشر و توجه جهانی به آن، اصل عدم مداخله در امور د...
[ 42 ] - جایگاه اصل انتظارات مشروع در سازمان جهانی تجارت
اصل انتظارات مشروع در سازمان جهانی تجارت به عنوان «شرطِ رقابت برابر» شناخته میشود بدین معنا که دولتها توقع دارند، شرایط رقابتی بین محصولات وارداتی و داخلی از زمان مذاکره تا پس از آن ثابت بماند و دستخوش تغییر نگردد. این اصل به عنوان یکی از اصول تثبیت شده در سازمان، به طور ضمنی در ماده 3 موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت 1994و همچنین در بند 3 ماده 17 موافقتنامه عمومی تجارت خدمات به...
[ 43 ] - تحوّلات انتساب مسئولیت کیفری آمر و مأمور در حقوق بینالملل
مفهوم مسئولیت مافوق ریشه در مخاصمات کشورها، ملل و تمدّن‌ها دارد. به‌طور تاریخی مفهوم «حق با قدرت است» با اقدامات دول پیروز، بدون توجه به ماهیت مجرمانه این اعمال، توجیه شده است. این موضوع به‌خصوص از قرن هفدهم در مفهوم استعمار غربی به ثبوت رسیده و برتری نظامی، کارت سبز دول قدرتمند برای تجاوز بدون پاسخگویی بوده است. تلاش‌های زیادی برای برطرف نمودن این خلأ ازجمله در وستفالیا و توسط اروپائیان صورت گر...
[ 44 ] - آمریکایی‌سازی حقوق بینالملل و چالش‌های فراروی جامعه بین المللی: ترور هدفمند سردار قاسم سلیمانی
بی‌تردید یکجانبه‌گرایی و آمریکایی سازی حقوق بین الملل که دو روی یک سکه‌اند، مهم‌ترین تهدید و چالش فراروی حقوق بینالملل مدرن در عصر پیش روست. تحمیل الگو و هژمونی حاکمیتی دولت ایالات متحد آمریکا بر قواعد حقوقی، رویه و عملکرد سازمان های بین المللی، بیش از هرچیز همبستگی تابعان حقوق بین الملل و روند جهانی شدن را در راستای تقویت منافع و امنیت ملی قدرت های بزرگ قربانی میکند. روند فوق که سیاست ...
[ 45 ] - The Impact of the Contribution of Injured Person in Damage on International Responsibility of State
In international responsibility law, effective act or omission of injured person don't affects on creation of international responsibility and such conduct shall only be considered in the determination of reparation and amount of that, unless it can be treated as consent to commitment of a certain act by another state which shall prevent the creation of international responsibility as one of th...
نویسندگان همکار