عادل رفیعی
استادیار گروه زبان‌شناسی دانشگاه اصفهان
[ 1 ] - بررسی مفاهیم قلب نحوی و مبتداسازی در زبان‌شناسی کلاسیک عربی
جابجایی ارکان جمله یکی از موضوعاتی است که توجه زبان‌شناسان را به خود جلب کرده است. قلب نحوی و مبتداسازی از جمله اصطلاحاتی است که زبان‌شناسان معاصر برای توضیح این پدیده بکار می‌برند. قلب نحوی، فرآیند جابجایی ارکان جمله به همراه نقش‌های دستوری و بدون ایجاد تغییری در معنای تحلیلی آن است، و مبتداسازی به فرآیند جابجایی ارکان جمله از جایگاه بی‌نشان (/ اولیة) خود به ابتدای جمله و قرار گرفتن در جایگاه ...
[ 2 ] - ظاهرة الفعل المرکب فی اللغة العربیة؛ عرض ونقاش
یتشکّل الفعل المرکب من اتّصال فعل باسم أو بصفة أو بجزء آخر. فیوجد هذا النوع فی بعض اللغات منها اللغة الفارسیة رغم أنه لم یُعترف به فی اللغة العربیة بعد. لکن هناک خلاف حول بعض استعمالات الأفعال بشکل ترکیبی فی اللغة العربیة وهذا الرأی جدیر بالبحث والدراسة. أمّا هذه الدراسة بمنهج وصفی تحلیلی تعالج أولا الفعل المرکب وخصائصه فی اللغة الفارسیة کلغة یحتّم فیها وجود هذا النوع من الفعل ثمّ تتوجّه إلی أنواع...
[ 3 ] - بررسی فرایند تبدیل در زبان فارسی
چکیده پژوهش حاضر به مطالعه فرایند تبدیل در زبان فارسی در چارچوب کی‌فر(2005) می‌پردازد. هدف از این پژوهش توصیف انواع فرایند تبدیل در زبان فارسی است. بدین منظور ابتدا فهرستی از واژه‌هایی که به بیش از یک مقوله تحوی تعلق دارند از فرهنگ لغت صدری‌افشار و همکاران (1381) استخراج شده و بر اساس نوع مقوله نحوی‌شان گروه‌‌بندی می‌شوند. پس از قرار دادن واژه‌ها در 6 گروه، هر گروه به صورت جداگانه مورد بررسی ق...
[ 4 ] - مفهوم عامل در واژه های مشتق زبان فارسی
نوشته حاضر به مسئله منشأ مفهوم عامل در واژههای مشتق از وندهای مشهور به اسم عامل‌ساز در زبان فارسی می‌پردازد. برای این منظور ابتدا سه رویکرد عمده به این مسئله معرفی میشود و به کمک دادههای زبان فارسی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. دادههای مورد استفاده در تحقیق حاضر شامل تمامی واژههای مشتق از پسوندهای «-گر»، «-نده»، «-بان»، «-چی»، «-گار»، و «-ار» از فرهنگ هشت جلدی سخن و فرهنگ زانسو میشود. تجزیه ...
[ 5 ] - مقایسۀ فرایند اشتقاق در دو گونۀ علمی و محاورهای زبان فارسی
در این مقاله، فرایند اشتقاق در دو گونۀ علمی و محاورهای زبان فارسی مورد بررسی قرار گرفته و سعی میشود با بررسی و مقایسۀ تعداد مشخصی واژۀ مستخرج، تصویری از میزان و چگونگی عملکرد فرایند اشتقاق در دو گونۀ مورد بررسی به دست داده شود. برای این منظور پس از استخراج واژههای مشتق متعلق به دو گونۀ علمی و محاورهای زبان فارسی و تجزیه و تحلیل آنها مشخص میشود اولاً نظام واژهسازی اشتقاقی در هر دو گونۀ مورد...
[ 6 ] - دراسة نظریة التشبیه الملخّص وعلاقتها بالنظریات الجدیدة للاستعارة (ثلاث نظریات للسکاکی، مکس بلک، ودیفیدسون نموذجاً)
نظریة التشبیه الملخص هی أقدم وأشهر وجهة نظر لمعنى الاستعارة. هذه النظریة تعرف الاستعارة کظاهرة مشتقة من عملیة تقصیر التشبیه، وتُقارن معناها بمعنی التشبیه. هذه النظریة تمّ قبولها فی اللسانیات العربیة ـ الإسلامیة واللسانیات الیونانیة ـ الرومانیة لفترة طویلة حتى واجهت نظریات جدیدة وانتقادات عدیدة. لم تکن طریقة تعامل هذه النظریات والانتقادات مع "التشبیه الملخص" علی مستوی واحد حیث إن بعضها اتخذت طریقة...
[ 7 ] - تنوعات معنایی واژههای مرکب مختوم به ستاک حال «یاب» در زبان فارسی: رویکرد صرف ساختی
پژوهش حاضر در چارچوب صرف ساختی به بررسی تنوعات معنایی واژههای مرکب مختوم به ستاک حال «یاب» در زبان فارسی پرداخته است. به‌این‌منظور، واژههای مدنظر از پیکره‌های درزمانی و همزمانی زبان فارسی گردآوری شدند. این واژه‌ها در مقوله‌های معنایی ویژگی شخص/ شئ عامل، ابزار و شخص عامل جای می‌گیرند و به دو مقولۀ عمدۀ واژگانی صفت و اسم تعلق دارند. بررسی درزمانی واژههای استخراج‌شده نشان داد فرضیۀ سنتی بسط مفه...
[ 8 ] - بررسی مفاهیم قلب نحوی و مبتداسازی در زبان‌شناسی کلاسیک عربی
جابجایی ارکان جمله یکی از موضوعاتی است که توجه زبان‌شناسان را به خود جلب کرده است. قلب نحوی و مبتداسازی از جمله اصطلاحاتی است که زبان‌شناسان معاصر برای توضیح این پدیده بکار می‌برند. قلب نحوی، فرآیند جابجایی ارکان جمله به همراه نقش‌های دستوری و بدون ایجاد تغییری در معنای تحلیلی آن است، و مبتداسازی به فرآیند جابجایی ارکان جمله از جایگاه بی‌نشان (/ اولیة) خود به ابتدای جمله و قرار گرفتن در جایگاه ...
[ 9 ] - تحلیلی ساخت‌محور از ترکیبات نام‌اندام "سر" در زبان فارسی
هدف پژوهش حاضر، بررسی ساخت ترکیب‌های نام‌اندام «سر»، به عنوان یکی از فعال‌ترین نام‌اندام‌های زبان فارسی است- تا در چارچوب صرف ساختی (Booij, 2010) به تحلیل الگوی واژهسازی ]سر-[X پرداخته شود. همپنین این مقاله می‌کوشد تنوع‌های معنایی، عمومی‌ترین طرح‌واره ساختی ناظر بر عملکرد این الگوی واژهسازی، انشعابات حاصل و نیز ساختار سلسله‌مراتبی آن را در واژگان گویشوران زبان فارسی بر اساس دادههای همزمانی و...
نویسندگان همکار