تحلیل سینوپتیکی و آماری بارندگی رگباری برخی از ایستگاه های استان آذربایجان شرقی از سال 1371 تا 1390

آگاهی از چگونگی وقوع، زمان وقوع رگبار و میزان تاثیر آن بر محیط می تواند کمک زیادی در زمینه کشاورزی، صنعت و غیره داشته باشد. بررسی بارش رگباری هم از لحاظ تامین منابع آب پشت سد ها، و هم از لحاظ میزان خسارتی که می تواند وارد کند حایز اهمیت است. با تحلیل سینوپتیکی الگوهای گردشی هوا می توان توزیع زمانی و مکانی این پدیده طبیعی را قبل از وقوع پیش بینی کرد. در این پژوهش از داده پارامترهای بارش 6 ساعته ایستگاه های اهر، تبریز جلفا، سراب، مراغه و میانه از سال 1371 تا 1390 که از سازمان هوا شناسی تبریز تهیه شده است، مورد استفاده قرار گرفته است. برای تحلیل آماری ایستگاه های مورد مطالعه، تعداد روزهایی که بارندگی آنها بیشتر از 10 میلی متر در مدت شش ساعت بوده انتخاب شده است و برای هریک از فصل سرد و گرم سال، نمودار فراوانی، نمودار روند بارش، و همچنین نمودار توزیع نرمال برای بارندگی رگباری در بازه زمانی 20 ساله ترسیم شده است. برای تحلیل سینوپتیکی بارندگی رگباری در بازه زمانی 20 ساله در ایستگاههای مورد مطالعه، از میان روزهایی که بیشترین بارندگی را داشته اند دو روز نماینده، یکی برای فصل گرم و دیگری برای فصل سرد انتخاب شده است. سپس داده های جوی لازم برای این پژوهش از پایگاه داده های مرکز ncep/ncar تهیه شده، و نقشه های سطح زمین و سطوح فوقانی جو (تراز 500 و 850 هکتوپاسکال)، از قبیل هم فشارهای سطح زمین، رطوبت نسبی، رطوبت ویژه، شاخص صعود هوا، دمای هوای سطح زمین، نقشه ضخامت، آب قابل بارش، نقشه امگا، نقشه وزش تاوایی و جریان باد، نقشه های باد مداری و نصف النهاری درنرم افزار گردس ترسیم شد. تحلیل های آماری نشان داد، در بیشتر موارد بارندگی رگباری در فصل گرم شدیدتر از بارندگی در فصل سرد سال است همینطور بارندگی رگباری چه در فصل گرم و چه در فصل سرد سال روند خاصی را دنبال نمی کنند در حالت کلی مجموعه داده های سالانه بارندگی رگباری از توزیع نرمال تبعیت نمی کند. همچنین تحلیل های سینوپتیکی نشان داد که هر چند هر دو تا عامل صعود، (عامل صعود سطح زمین، و سطوح بالای اتمسفر) در بارندگی نقش داشته اند ولی تاثیر سامانه سطوح فوقانی اتمسفر بخصوص سردچال جوی چشمگیرتر از سیستم های سینوپتیکی سطح زمین است در روزهای منتخب در همه موارد به جز یک مورد، ایستگاه های مورد مطالعه در جلوی محور چرخندگی مثبت قرار داشته است و نیز در سطح زمین عامل صعود سیکلونی بیشتر از عامل صعود همرفتی نقش داشته است رطوبت مورد نیاز در بیشتر مواقع از دریای مدیترانه تامین می شود.