وحید شالچی
دانشیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی
[ 1 ] - بررسی تطبیقی اثر افزایش درآمدهای نفتی بر سیاستگذاریهای دولت در نهادهای اقتصاد و سیاست: دو دوره‌ی 1356-1352 و 1389-1384
کشور ایران از دهه ۴۰ به بعد عمده درآمد خود را از نفت به دست آورده است. بر خلاف انتظار معقول، سیاست های اتخاذ شده دولت در زمان افزایش درآمدهای نفتی معضلات و مشکلات کشور را نسبت به گذشته بیشتر می‌سازد. در این پژوهش اثر سیاست‌های دولت بر نهادهای اجتماعی اقتصاد و سیاست در دو دوره ۱۳۵۶-۱۳۵۲ و ۱۳۸9-۱۳۸۴ بررسی میشود. پرسش اصلی ما علت اصلی شباهت سیاست‌های دولت‌ها و نتایج یکسان حاصل در عرصه نهادهای اجت...
[ 2 ] - نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در فرهنگ سیاسی ایران (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه‌های تهران)
پژوهش حاضر بر اساس مطالعه یک نمونه 385 نفری از دانشجویان دانشگاه‌های تهران با روش پیمایشی و استفاده از تکنیک پرسش‌نامه است که به تأثیر شبکه‌های اجتماعی مجازی بر فرهنگ سیاسی دانشجویان پرداخته است. در این پژوهش بر مبنای نظریه فرهنگ سیاسی آلموند و وربا سه نوع فرهنگ سیاسی «سنتی»، «تبعی» و «مشارکتی» در نظر گرفته شده است. این سه نوع فرهنگ سیاسی بر اساس سه بعد «شناختی»، «احساسی» و «ارزش‌یابانه» نسبت ب...
[ 3 ] - سرکوب نشانه‌شناختی خانواده سنتی در سینمای ایران: بررسی موردی سینمای پر مخاطب سال‌های 1380تا1385
مقاله حاضر به بررسی بازنمایی خانواده و روابط سنّتی خانوادگی در سینمای پرمخاطب ایران می‌پردازد. مبانی مفهومی این مقاله برآمده از نظریه باختین و نظریه‌های پسااستعماری است و به لحاظ روشی نیز از تکنیک‌های نشانه‌شناسی بهره می‌گیرد. نمونه‌های مورد بررسی، فیلم‌های پرمخاطب ایران از ١٣٨٠ تا ١٣٨5 هستند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که در سینمای ایران در برهه مورد بررسی، خانواده سنّتی و انسان سنّت‌گرا در حوز...
[ 4 ] - تحولات در سینمای پرفروش ایران (مقایسه‌ی دهه‌های 40، 60 و 80)
سینمای پرفروش با نمایش تفسیر‌های بخشی از جامعه و تصرف گیشه‌ها در واقع علاقه‌ی مردم را نسبت به تفسیر نمایش داده شده، نشان می‌دهد. در این مطالعه فیلم‌های پرفروش ژانر اجتماعی دهه‌های 40، 60 و 80 انتخاب گردیده است تا تحولات سینمای پرفروش ایران بررسی شود. فیلم‌ها با توجه به رویکرد ساختارگرایی و روش نشانه‌شناسی تحلیل سازه‌ی کیت سلبی و ران کاودری و تقابل‌های دوگانه بررسی و تحلیل شده‌اند. بر مبنای تحلی...
[ 5 ] - بازتولید نابرابری اجتماعی در تهران از خلال تعامل سرمایه و فضا
این مقاله به بررسی رابطه میان فضا، طبقه و سرمایه در شهر تهران می پردازد. هدف عمده این پژوهش نشان دادن آن است که چگونه سرمایه کشور وارد بخش مسکن و مستغلات در تهران می شود و زمین شهری تهران زمینه مناسبی برای بازتولید سرمایه می شود و رابطه میان طبقات شهری و فضای شهری تحت تاثیر عملکرد سرمایه قرار می گیرد. رویکرد نظری این مقاله عمدتا متاثر از هاروی است. روش این مقاله تحلیل ثانویه بوده و متکئ بر آمار...
[ 6 ] - تفاوت‌های نسلی در سبک‌زندگی
اقتضائات متفاوت گروه‌های سنی مختلف از سویی و تفاوت‌های نسلی ناشی از تفاوت تجربه‌های تاریخی از سوی دیگر سبب میشود تا گروه‌های سنی مختلف تمایلات، نیازها و گرایش‌های مختلفی در سبک زندگی داشته باشند. از این روی سیاست‌گذاری فرهنگی برای گروه‌های سنی مختلف می‌باید متفاوت باشد و با عطف توجه به این تفاوت‌ها صورت پذیرد. این مقاله به بررسی تفاوت‌های سبک زندگی و همچنین احساس نیاز گروه‌های مختلف سنی شهر...
[ 7 ] - فهم دیگری در فضای مجازی؛ مطالعه دو جناح سیاسی اصول‌گرا و اصلاح‌طلب
جامعه ایران مانند هر جامعه بزرگ دیگری ترکیبی از نیروهای اجتماعی مختلف است که زیستن آن‌ها در یک جامعه منوط به حفظ حداقلی از فضای اشتراک است؛ ازاین‌رو، ایماژی که نیروهای اصلی اجتماعی جامعه از رقیب خود عرضه می‌کنند، دارای اهمیت است، زیرا این تصور از دیگری، چشم‌اندازها و چالش‌های تفاهم در کشور را مشخص میکند. این مقاله با بهره‌مندی از نظریه‌های باختین و باومن به فهمِ دیگری در سیاست ایران ـ‌با محوریت...
[ 8 ] - هرمنوتیک و مسئله تاریخمندی فهم انسانی
آیا اساساً دستیابی به عینیت در فهم تاریخ ممکن است؟ به عبارت دیگر، آیا می‌توانیم از یک رخداد تاریخی، گزارشی کاملاً عینی و بدون تأثیر از ارزش‌ها، نگرش‌ها و منافع خودمان ارائه دهیم؟ آیا رسیدن به یک «تاریخ کامل» و تفسیر کامل از یک جریان تاریخی ممکن است؟ و آیا اگر چنین چیزی ممکن نیست، می‌باید در نقطه مقابل، هر روایتی از تاریخ را بپذیریم و گریزی از نسبی‌گرایی نداریم؟ آیا می‌توانیم معیارهایی بیابیم که ب...
[ 9 ] - سبک زندگی جوانان کافی شاپ
این مقاله به بررسی سبک زندگی جوانان کافی شاپ منطقه 3 تهران می‌پردازد و تلاش میکند ویژگی‌های سبک زندگی این گروه از جوانان را مشخص سازد. مشخص ساختن اهمیت عناصر مختلف زندگی، هنجارهای مصرف همچنین شیوه های گذران اوقات فراغت از دیگر هدف های این مقاله است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در این فضای اجتماعی ویژگی های سبک زندگی پسامدرن از قبیل مد و سلیقه التقاطی، تعامل امر محلی و جهانی، اهمیت سرگرمی و ...
[ 10 ] - شکلگیری نظام وظیفه در پیوند با پروژة ملت‌سازی حکومتی دورة پهلوی اول
نظام وظیفه نخستین‌بار در چهارچوب ارتشهای پادشاهی و دولتهای مستقل از کلیسا در اروپای غربی تأسیس شد و توانست واسطهای بین دولت و ملت در ابتدای مدرنیته و وسیلهای برای بسط نظامیگری حاکمان و سلاطین باشد. تقسیم کار اجتماعی، پیشرفت تکنیکی، و صنعتی‌شدن در کنار هم سبب شد تا ارتشهای مدرن شکل بگیرند که از اولین نهادهای بوروکراتیک نیز به شمار میآمدند. اما این پدیده که در غرب پس از مجموعۀ تحولات ...
[ 11 ] - بررسی تطبیقی اثر افزایش درآمدهای نفتی بر سیاستگذاریهای دولت در نهاد بوروکراسی: دو دوره‌ی 1356-1352 و 1389-1384
کشور ایران از دهه‌ی۴۰ به بعد عمده‌ی درآمد خود را از نفت به دست آورده است. در این پژوهش اثر سیاست‌های دولت بر نهاد بوروکراسی را در دو دوره ۱۳۵۶-۱۳۵۲ و ۱۳۸9-۱۳۸۴ بررسی می‌کنیم. هدف ما شناخت عللی است که باعث میشود، در این دو دوره به رغم اختلافات ایدئولوژیکی، ساختاری و تاریخی در زمان شوک‌های قیمتی نفت تصمیمات یکسانی اتخاذ کرده و این سیاست‌ها نیز نتایج یکسانی در نهاد بوروکراسی به بار می‌آورند. در ا...
[ 12 ] - تجربه‌ی زیسته‌ی «تعلیق استقلال اقتصادی» و استراتژی‌های مواجهه با آن
این پژوهش در پی آن است که با بهره‌گیری از روش پدیدارشناسی، به بررسی تجربه‌ی زیسته‌ی گروهی از افراد بپردازد که پیگیری تحصیلات تکمیلی از سوی آنان باعثِ به تأخیر افتادن استقلال اقتصادی آن‌ها شده است و به بیانی دیگر، آن‌ها را در وضعیت «تعلیق استقلال» قرار داده است. علاوه‌براین، تمرکز پژوهش بر بررسی و ارزیابیِ استراتژی‌های مختلف آن‌ها برای مواجهه با این وضعیت است و در نهایت پاسخ گفتن به این پرسش...
[ 13 ] - ﺑﺎﺯﻧﻤﺎﻳﻰ ﺍﻣﺮ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺩﺭ سینمای ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺐ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺳﮓ ﻛﺸﻰ ﺗﺎ ﺁﺗﺶ ﺑﺲ
اﻣﺮوزه روایت سینما ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻢ ترین روایت ها درﺷﻜﻞ دﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﺑﮋکتیو های ﻓﺮدی و ﺟﻤﻌﻲ ﻣﺎﺳﺖ اﻳﻦ رواﻳﺖ را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺟﻬﺎت ﻣﺘﻌﺪدی ﻣﻮرد ﺗﺄﻣﻞ ﻗﺮار داد .اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﭘﻲ ﺗﺄﻣﻞ در سینمای ﻋﺎﻣﻪ اﻳﺮان 90 ﭘﺴﻨﺪ ﻧﻴﻤﻪ ﻧﺨﺴﺖ دهه از ﺑﺎب ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﺎزﻧﻤﺎﻳﻲ اﻣﺮ اﺧﻼﻗﻲ در آن اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺎزﻧﻤﺎﻳﻲ رواﻳﺖ اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺮﺟﺢ فیلم های ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دهدﻛﻪ ﻛﺪام رواﻳﺖ ﻳﺎ رواﻳﺖﻫﺎی اﺧﻼﻗﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮔﻴﺸﻪ ﻫﺎی ﺳﻴﻨﻤ...
نویسندگان همکار