افشین علیزاده شعبانی
استاد دانشگاه تهران
[ 1 ] - ارزیابی مطلوبیت زیستگاه آهوی ایرانی(Gazella subgutturosa) در منطقه حفاظت شده هفتاد قله استان مرکزی
چکیده آهوی ایرانی(Gazella subgutturosa)، با وضعیت حفاظتی آسیب پذیرVU ،گونه ای از گاوسانان ساکن مناطق دشتی و استپی ایران است که جمعیت آن در دهه های اخیر کاهش چشمگیری یافته است. منطقه حفاظت شده هفتادقله ازجمله زیستگاه‌های این گونه در گذشته محسوب می‌شده که در حال حاضر در داخل منطقه منقرض شده است. به منظور معرفی مجدد این گونه به منطقه حفاظت شده هفتادقله آگاهی از زیستگاه های مطلوب در سطح منطقه ضروری...
[ 2 ] - تعیین آسیبپذیری اکولوژیکی شهرستان طرقبۀ شاندیز با استفاده از روش عینی آسیب پذیری
تجربۀ پیامدهای ناشی از توسعۀ بی قید و شرط و توجه‌نکردن به محیط زیست در گذشته، سبب شده است که امروزه بشر دریابد یگانه راه حفظ منابعطبیعی در بلندمدت، توجه به محدودیتها و توان طبیعی محیط زیست است. یکی از اقدامات مهم برای در نظر گرفتن این محدودیتها در برنامهریزیهای مدیریتی و توسعه، تعیین آسیبپذیری اکولوژیکی اکوسیستمها است تا با شناسایی مناطق حساس و آسیبپذیر، از انجام پروژههای عمرانی و...
[ 3 ] - بررسی الگوهای توسعه در شهر ساری با استفاده از رهیافت اکولوژی سیمای سرزمین
توسعۀ شهرها یکی از پدیدههای مهم اقتصادی و اجتماعی است که تأثیرات بسیار زیادی بر عملکرد سامانههای اکولوژیکی به جا میگذارد. از‌این‌رو بررسی و تحلیل الگوهای رشد و توسعۀ شهرها با استفاده از فنون سنجش از دور، سامانۀ اطلاعات جغرافیایی و سنجههای سیمای سرزمین نقش مهمی در مدیریت و برنامهریزی شهرها و کاهش تخریب محیط زیست به عهده دارند. پژوهش حاضر نیز در این راستا به بررسی الگوهای رشد و توسعۀ شهر سا...
[ 4 ] - مدلسازی مطلوبیت لانه گزینی و شناسایی حداقل نیازهای زیستگاهی مکان های لانه گزیی گرگ (canis lupus) در استان همدان با استفاده از روش ماهالانوبیس پارتیشن بندی شده
مدلسازی زیستگاه در محل‌های لانهگزینی گونه‌های حیات وحش ابزاری کاربردی در شناسایی نحوۀ توزیع کانونهای فعالیت آن‌هاست. از اینرو این ابزار در شناسایی نواحی‌ای که پتانسیل بالایی در بروز تقابل این گونه‌ها با انسان دارند، کاربردهای فراوانی دارد. در این پژوهش با استفاده از مدل ماهالانوبیس پارتیشنبندی شده و با در نظر گرفتن فاکتورهای مهم زیستگاهی اثر‌گذار، مطلوبیت مکانهای لانهگزینی گرگ در استان ه...
[ 5 ] - ارزیابی زیستگاه گوسفند وحشی (Ovis orientalis) در پارک ملی کویر با استفاده از روش تحلیل عاملی آشیان بومشناختی
پارک ملی کویر نمونه‌ای از اکوسیستم‌های خشک و بیابانی می‌باشد که شامل دشت‌های وسیع و ارتفاعات متعددی است. این منطقه از نظر تقسیم بندی انجام شده در مورد زیستگاه‌های حیات وحش ایران، شامل زیستگاه‌های بیابانی، استپی و کوهستانی می‌باشد. گوسپند وحشی از گاوسانان موجود در این منطقه حفاظت شده می‌باشد. به منظور مدیریت این جمعیت آگاهی از نیازهای زیستگاهی و عوامل دافع و جاذب گونه ضروری است. به منظور مطالعه ...
[ 6 ] - مقایسۀ دو پارک ملی خجیر و سرخه‌حصار از لحاظ روند تغییرات پوشش/کاربری
یکی از مهمترین هدف‌های ایجاد پارک‌های ملی در همۀ کشورها حفظ گونه‌ها و جلوگیری از تداوم تخریب در اکوسیستم‌هاست، زیرا حفاظت از این مناطق می‌تواند نقشی اساسی در ادارۀ صحیح سایر مناطق، به‌خصوص مناطق همجوار، داشته باشد. متأسفانه این روند در پارک‌های ملی ایران با سیری معکوس طی چند دهۀ اخیر به‌سوی تغییر در پوشش طبیعی سیمای مناطق تحت حفاظت، به‌خصوص پارک‌های ملی بوده که به افزایش نگرانی‌ها برای حفاظت ا...
[ 7 ] - مدلسازی زیستگاه پایکای افغانی (Ochotona rufescens) در ایران با تکیه بر پارامترهای اقلیمی
تغییرات آب و هوایی و تأثیرات آن بر گونه‌های حیات‌وحش یکی از مهمترین چالش‌هایی است که متخصصان حفاظت حیات‌وحش در قرن حاضر با آن روبه‌رو هستند. در این بین، بهمنظور تعیین شرایط آب و هوا شاخص‌هایی لازم است. پایکاها، به‌دلیل جابه‌جایی اندک و شرایط زیستگاهی خاصشان، شاخصی برای تغییرات آب و هوایی به‌شمار می‌روند. در پژوهش حاضر پارامترهای اقلیمی مؤثر بر پراکندگی پایکای افغانی در ایران بررسی شد تا مدل ا...
[ 8 ] - ارزیابی آثار توسعه بر محیط زیست حوزه کرگانرود با کاربرد مدل تخریب سیمای سرزمین
مدل تخریب محیط زیست یکی از روش های ارزیابی آثار محیط زیستی است که آثار تجمعی فعالیت های انسانی را تحلیل و مقدار آن را به صورت کمی بیان می کند. از ویژگی نمایه های سیمای سرزمین، توانایی ارزیابی سریع و تشخیص پیامد فعالیت ها در کوتاه ترین زمان ممکن است. از این رو در انجام پژوهش حاضر از مدل تخریب سیمای سرزمین به منظور تحلیل تخریب و آثار تجمعی توسعه بر محیط زیست حوزه کرگانرود استان گیلان استفاده شد. ...
[ 9 ] - بررسی روند تغییرات پوشش/کاربری سرزمین حوزه آبخیز کرگانرود، با استفاده از سنجه های بوم شناسی سیمای سرزمین
تغییرات پوشش/کاربری اراضی ناشی از فعالیت های انسانی، اثرات گسترده ای بر سیمای سرزمین دارد. درسال های اخیر به دلیل عدم استفاده منطقی، تبدیل و تغییر در نوع استفاده از سرزمین در کشور روند رو به رشدی داشته است. بنابراین با توجه به آثار منفی ناشی از استفاده نامناسب از سرزمین و تغییر کاربری سرزمین، آکاهی و شناخت تغییرات سیمای سرزمین در گذر زمان، به منظور طرح ریزی و اجرای مدیریت پایدار سرزمین ضروری اس...
[ 10 ] - مطالعه‌ی برخی ویژگیهای بومشناختی دوپای فیروز (Allactaga firouzi Womochel, 1978) در استان اصفهان
دوپای فیروز به عنوان یک گونه‌ی ناشناخته در فهرست سرخ آی.یو.سی.ان طبقه‌بندی شده است. اطلاعات بسیار کمی در مورد وضعیت پراکنش، ویژگیهای زیستی و بومشناختی دوپای فیروز و سایر گونه‌های جنس Allactaga در ایران وجود دارد. این پژوهش به منظور بررسی برخی ویژگیهای بومشناختی از قبیل زمستان‌خوابی، تغذیه، تولیدمثل، جوندگان هم بوم و عوامل تهدیدکننده این گونه از اردیبهشت 1387 تا خرداد 1388 در جنوب شهرستان ش...
[ 11 ] - مدلسازی مطلوبیت زیستگاه کمرکلی جنگلی (Sitta europaea) در نیمرخ شمالی البرز
پراکنش کمرکلی جنگلی (Sitta europaea) از خانواده کمرکلیان (Sittidae) و راسته گنجشک‌سانان (Passeriformes) در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود طی فصول بهار و تابستان در سال 1387 در سری‌های پاتم، نمخانه، گرازبن، چلیر و بهاربن به مساحت تقریبی 5800 هکتار مورد مطالعه قرار گرفت. متغیرهای زیستگاهی مورد اندازه‌گیری عبارت از: ویژگیهای ساختار پوشش گیاهی منطقه، تیپ پوشش جنگلی و عوامل توپوگرافی شامل شیب، جهت و ...
[ 12 ] - مدلسازی مطلوبیت زیستگاه پاییزه گوسپند وحشی البرز مرکزی (Ovis gmelini X O. vignei) در مجموعه حفاظت‌شده جاجرود
مجموعه حفاظتی جاجرود (پارک‌های ملی خجیر و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود) یکی از زیستگاه‌های مهم گوسپند وحشی البرز مرکزی (Ovis gmelini X O. vignei) در ایران است. از آنجایی که‌این گونه در فصل پاییز تولید مثل میکند، گستره خانگی پاییزه اهمیت ویژه‌ای در چرخه حیات این گونه دارد. در این پژوهش با استفاده از تحلیل عاملی آشیان بومشناختی (ENFA) عامل‌های موثر بر حضور گونه در زیستگاه پاییزه شناسایی ...
[ 13 ] - بررسی پراکنش دو گونه از پرندگان و ارتباط آنها با عوامل محیطی در پارک طبیعت پردیسان
این مطالعه در یک دوره یکساله در پارک طبیعت پردیسان صورت گرفته است. 10 ایستگاه جهت نمونه برداری در محدوده پارک در زیستگاه های مختلف انتخاب گردید. پارامترهای ثابت نظیر نوع کاربری، نوع منبع آبی، نوع و ترکیب پوشش گیاهی، و عوارض انسان ساخت برای هر ایستگاه به شعاع 5/17 متر از مرکز ایستگاه و در محیط GIS اطلاعات بر روی نقشه پارک پیاده شد. سپس گونه های پرندگان و تعداد آنها به همرا...
[ 14 ] - مدلسازی نیازمندیهای زیستگاهی کفتار راهراه ) (Hyaena hyaenaدر منطقه حفاظت شده لشگر در، استان همدان
کفتار راهراه ( (Hyaena hyaena hyaenaگونهای است از راسته گوشتخواران که با خوردن حیوانات مرده نقش مهمی در پاکسازیطبیعت و جلوگیری از انتشار آلودگیها و بیماریها دارد. متاسفانه در مورد وضعیت زیستی و پراکنش این گونه در ایران، اطلاعات کمیموجود است. در این پژوهش، وضعیت پراکندگی و زیستگاه کفتار راهراه در منطقه حفاظت شده لشگردر بررسی شد. بدینمنظور ابتدا منطقهبه بخشهای مطالعاتی تقسیم و م...
[ 15 ] - ساختار ژنتیکی جمعیت‌های پایکای افغانی (Ochotona rufescens) در استان خراسان شمالی
هدف مطالعۀ حاضر، بررسی ساختار ژنتیکی جمعیت‌های پایکای افغانی (Ochotona rufescens) در خراسان شمالی برای دستیابی به میزان جدایی جمعیت‌های آن است. 122 نمونه متعلق به چهار جمعیت پایکای افغانی (قورخود، گلول - سرانی، سالوک و ساریگل) صید و ویژگیهای ژنوتیپی آنها با استفاده از هفت نشانگر ریزماهواره بررسی شدند. نتایج نشان دادند تمام لوکوس‌های مطالعه‌شده چندریختی دارند و تعداد آلل‌ها در این جایگاه‌ها بین...
[ 16 ] - مناطق کلیدی جهت حفاظت از خرس قهوهای (Ursus arctos Linnaeus, 1758) ماده در البرز مرکزی
چکیده هدف از این مطالعه رسیدن به یک مدل مطلوبیت زیستگاهی مبتنی بر داده‌های حضور خرس قهوهای ماده و شناسایی فاکتورهای مهم در انتخاب زیستگاه می باشد. شناسایی این مناطق نقش بسیار مهمی در حفاظت از خرس قهوهای خواهد داشت. در این راه با توجه به عوامل مؤثر در تعیین کیفیت زیستگاه، نتایج حاصل بهصورت یک نقشه پیش‌بینی پراکنش زیستگاه‌های مطلوب و اولویت‌بندی دامنه تغییرات متغیرهای زیست محیطی تأثیرگذار بر ا...
[ 17 ] - مدل سازی رابطه فضای سبز شهری با آلودگی هوا، صوت و دما با استفاده از سنجه های سیمای سرزمین
فضای سبز نقش مهمی در کیفیت محیطزیست شهری دارد. هدف این بررسی تعیین رابطه فضای سبز شهری با آلودگی هوا، صوت و دما در شهر تهران با استفاده از سنجه های سیمای سرزمین است. بدین منظور، ابتدا نقشه فضای سبز تهیه و به‌روزرسانی شد و سنجه های سیمای سرزمین محاسبه شدند. سپس نقشه‌های آلودگی هوا و صوت با استفاده از میانگین داده های سالیانه درون‌یابی شدند و نقشه دما نیز با روش رگرسیون تهیه شد. درنهایت اطلاع...
[ 18 ] - بررسی اثرات مخرب گردشگری در شهرستان طرقبه شاندیز با کاربرد مدل تخریب
توسعه گردشگری پیامدهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطزیستی در محیط پذیرنده ایجاد میکند. گردشگری در شهرستان طرقبه شاندیز به دلیل نزدیکی به کلانشهر مشهد، برخورداری از آب و هوای مطلوب و وجود چشم‌اندازهای زیبا و بکر، در سال‌های اخیر به‌شدت رو به گسترش نهاده است. این تحقیق با هدف بررسی پیامدهای توسعه گردشگری در این شهرستان انجام شده است که برای این منظور مدل تخریب به کار رفت. نخست محدوده مر...
[ 19 ] - ارزیابی اثرات محیطزیستی توسعه در شهرستان طرقبه شاندیز با بهکارگیری مدل تخریب
چکیده زمینه و هدف: مدل تخریب از جمله روشهای ارزیابی اثرات محیطزیستی است که اثرات فعالیتهای انسانی را بهصورت کمی بیان میکند. هدف از بهکارگیری این مدل، شناسایی عوامل تخریب و درجه آسیبپذیری بومسازگانها بهمنظور پیشگیری از تخریب آتی توسط پروژههای دیگر و نشان دادن امکان توسعه در آینده، به تصمیمگیرندگان است. روش بررسی: نخست م...
[ 20 ] - کمی سازی از هم‌گسیختگی سیمای سرزمین به عنوان شاخصی برای ارزیابی زیستگاه حیات وحش (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده جاجرود)
یکپارچگی و ارتباط داشتن زیستگاه‌ها در مناطق حفاظت شده برای دوام جمعیت‌های گیاهی و جانوری مهم است. بررسی یکپارچگی مناطق حفاظت شده می‌تواند برای ارتباط دادن لکه‌های محدود شده و کمک برای مقابله با تأثیرات از هم‌گسیختگی مفید واقع شود. هدف از این تحقیق کمی نمودن از هم‌گسیختگی سیمای سرزمین بهمنظور بررسی زیستگاه گونه‌های مهم منطقه حفاظت شده جاجرود است. برای رسیدن به این هدف پس از تهیه نقشه کا...
[ 21 ] - Analysis of Changes of Land use/Cover by using SWOT Matrix for Compling Solution for Land Use Sustainable Management of land use in Taleghan, Iran
Substantial population growth and urbanization arbitrarily banning the exploitation of natural resources and environmental factors adversely impacts the environment and resources necessary for nutrition and healthy life styles. The secret to success and survival of ecosystems depends on a stable, continuous monitoring of the environment. The SWOT model has been developedto consider all int...
[ 22 ] - ارزیابی ساختار سیمای سرزمین، بهمنظور توسعه و یکپارچه‌سازی مناطق تحت حفاظت
یکپارچگی و ارتباط زیستگاه‌ها در مناطق حفاظت‌شده برای دوام جمعیت‌های گیاهی و جانوری مهم است، مخصوصاً زمانی‌که زیستگاه‌های مختلف مکمل یکدیگر باشند. بررسی یکپارچگی مناطق حفاظت‌شده می‌تواند برای ارتباط‌دادن لکه‌های محدود‌شده و کمک برای مقابله با تأثیرات ازهمگسیختگی مفید واقع شود. هدف از این تحقیق کمی‌کردن ازهمگسیختگی بخشهای مختلف منطقۀ حفاظت‌شدۀ جاجرود است. برای رسیدن به این هدف، با استفاده از...
[ 23 ] - بررسی پارامتر های موثر بر پراکندگی پازن (Capra aegagrus Erxleben ۱۷۷۷) در منطقه حفاظت شده لشگردر، استان همدان
پازن (capra aegagrus) گونه ای است از راسته زوج سمان و خانواده گاوسانان (Bovidae). این گونه در طبقه آسیب پذیر (vu) لیست سرخ IUCN قرار دارد و در اکثر مناطق کوهستانی ایران که دارای امنیت کافی است، پراکندگی دارد. ولی متاسفانه در سال های اخیر جمعیت آن در اکثر زیستگاه-های کشور در اثر شکار غیرمجاز به شدت کاهش یافته است. در تحقیق حاضر عوامل موثر بر پراکندگی این گونه در منطقه حفاظت شده لشگردر طی...
[ 24 ] - ارزیابی زیستگاه پایکای افغانی (Ochotona rufescens) با استفاده از روش های رگرسیون منطقی دوتایی و HEP (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده لشگردر، همدان)
امروزه بیش ترین تخریب‌های محیط زیستی متوجه زیستگاه‌ها است. از این رو، نیاز به روش هایی است که به کمک آن ها بتوان زیستگاه ها را ارزیابی کرد و در گذر زمان افت کیفیت آن ها را به دست آورد . در این تحقیق زیستگاه پایکای افغانی (Ochotona rufescens) با استفاده از دو روش رگرسیون منطقی دوتایی (Binary logistic regression) و Habitat (...
[ 25 ] - مدلسازی مطلوبیت زیستگاه حال و گذشته کمرکولی کوچک (Sitta neumayer) در ایران
امروزه مدلهای آشیان بوم شناختی کاربردهای فراوانی در بومشناسی، حفاظت و جغرافیای زیستی پیدا کرده‌اند. این مدلها با استفاده از نقاط حضور گونه ها و متغیرهای محیطی احتمال حضور آنها را در محدوده جغرافیایی معین برآورد می کنند. در مطالعه حاضر با استفاده از مدل مکسنت، 107 نقطه حضور و نه متغیر محیطی آشیان بومشناختی کمرکولی کوچک در ایران تهیه و مهمترین متغیرهای موثر بر توزیع گونه در سطح کشور شناسایی شد. ن...
نویسندگان همکار