کامبیز پورطهماسی

دانشگاه تهران دانشکده منابع طبیعی

[ 1 ] - بررسی روابط بین سرعت رویش و ابعاد الیاف در گونه Populus nigra

سابقه و هدف: هدف از اجرای اغلب تیمارهای جنگلداری افزایش میزان رشد قطری یا ارتفاعی درختان است. این تغییر در سرعت و یا الگوی رویش درختان بر روی ویژگی‌های چوب تأثیر‌ خواهد گذاشت. از طرفی خواص چوب و بسیاری از مواد ساخته شده از چوب به خواص آناتومیکی به‌ویژه طول الیاف بستگی دارد. بنابراین در این مطالعه اثر سرعت رویش درختان صنوبر بر روی ویژگی‌های بیومتری الیاف مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها: جهت ...

[ 2 ] - دویست سال بازسازی حلقه-درختی دمای حداکثر در کلیک نوشهر

یکی از روش‌های بازسازی متغیرهای اقلیمی، به‌ویژه دما، استفاده از گاه‌شناسی درختی (عرض حلقه‌های درختان) است. تاکنون تحقیقی در زمینة بازسازی درازمدت دما در اکوسیستم خزری انجام نشده است. تحقیق حاضر با استفاده از گاه‌شناسی درختان راش ارتفاعات نوشهر به بازسازی دما پرداخته است. برای این منظور، همبستگی حلقه‌های سالانة درختان با متغیرهای هواشناسی ایستگاهی و جهانی بررسی شد. تحلیل همبستگی نشان داد که کاهش...

[ 3 ] - بررسی ظرفیت نیروی انفصال اتصال با منگنه در قاب مبلمان راحتی از LVL

در این پژوهش تاثیر طول پایه (طول نفوذ) منگنه و تعداد آن بر ظرفیت نیروی انفصال منگنه در سطح و لبه چند سازه لایه‌ای (LVL) ساخته شده از گونه صنوبر مورد بررسی قرار گرفته است. در این بررسی برای آزمون ظرفیت نیروی انفصال منگنه در سطح از منگنه با طول نفوذ 3 و 4 سانتی‌متری و برای آزمون ظرفیت نیروی انفصال لبه از منگنه با طول نفوذ 3، 4 و 5 سانتی‌متری استفاده شده است. تعداد منگنه در 4 سطح (2، 3، 4 و 5 عدد)...

[ 4 ] - ارتباط پهنای حلقه رویش و ویژگی‌های آوندی در توسکای قشلاقی (Alnus glutinosa)

بررسی تغییرات درون درختی پهنای حلقه‌های رویشی و ویژگی‌های آوندی از دیرباز مورد توجه پژوهشگران علوم چوب، اقلیم‌شناسان درختی و فیزیولوژیست‌های گیاهی بوده است. با این حال ارتباط درونی و تاثیرپذیری متقابل این ویژگی‌ها از یکدیگر کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پرسش اصلی این است که آیا الگوی ارتباط بین ویژگی‌های آوندی با هم و با پهنای حلقه رویش در همه پهن‌برگان و رویشگاه‌ها یکسان است؟ و یا ممکن است حت...

[ 5 ] - ارتباط دوجانبۀ ویژگی‌های آوندهای چوب‌آغاز درختان بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) و بیماری زوال

پدیدۀ زوال بلوط‌های غرب ایران تاکنون از جنبه‌های مختلفی بررسی شده است. با این‌حال، تأثیر فیزیولوژی این درختان بر استعداد یا مقاومتشان به بیماری تاکنون بررسی نشده است. برای درک اینکه آیا ویژگی‌های بافت چوبی چون پهنای حلقه‌های رویشی و اندازه و تعداد آوندها بر میزان ابتلای درختان به بیماری مؤثر بوده یا خیر، این ویژگی‌ها بین درختان سالم و زوال‌یافتۀ بلوط در منطقه دالاب استان ایلام مقایسه شدند. با ت...

[ 6 ] - بررسی ارتباط متغیرهای اقلیمی با پهنای حلقه‌های رویش سالانه درختان ارس در رویشگاه کیگوران (استان لرستان)

گرمایش جهانی و تغییر اقلیم کنونی، تأثیرات شگرفی بر متغیرهای اقلیمی در سراسر جهان گذاشته است. برای بررسی روند اقلیم گذشته به‌منظور شبیه‌سازی اقلیم آینده، به داده‌های درازمدت نیاز است. برای بازسازی داده‌های اقلیمی گذشته، استفاده از روش‌های دیگری همچون اقلیم‌شناسی‌درختی اجتناب‌ناپذیر است. هدف از این تحقیق تهیۀ گاه‌شناسی درختان ارس رویشگاه کیگوران در استان لرستان و مقایسۀ آن با متغیرهای اقلیمی منطق...

[ 7 ] - استفاده از نمایه های آناتومی چوب برای بررسی تاثیر اقلیم بر درختان توسکای قشلاقی (مطالعه موردی: پارک جنگلی آستارا)

با آنکه در سال‌های اخیر بررسی تاثیر سطح تراز آب زیرزمینی بر رویش قطری توسکای قشلاقی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است ولی تفسیر دقیق این نتایج نیاز به بررسی اثر مستقل عوامل اقلیمی بر پهنای حلقه رویش و دیگر ویژگی‌های آناتومی چوب این گونه دارد. از این رو در این پژوهش، نحوه تاثیر عوامل اقلیمی بر رویش درختان و وبژگی‌های آوندی توسکای قشلاقی در رویشگاه پارک جنگلی شهرستان آستارا بررسی شد. در این رویش...

[ 8 ] - ارزیابی امکان نمونه‏گیری سطحی برای برآورد کیفیت چوب (طول الیاف و دانسیته) در درختان صنوبر سرپا

زراعت چوب و به‌خصوص صنوبرکاری پاسخ مهمی به نیاز روزافزون صنایع چوبی و سلولزی کشور به مواد اولیه است. با توجه به تنوع کاربردهای چوب، توجه به کیفیت و درجه‏بندی آن از سوی زارعان/ خریداران چوب در کنار کمیت، به مدیریت بهینة تولید و مصرف کمک خواهد کرد. در این زمینه، لازم است شیوه‏ای آسان، کم‌هزینه و غیرمخرب برای برآورد ویژگی‏های چوب و الیاف در درختان سرپا معرفی و تبلیغ شود. در این پژوهش، تلاش شد مشخص...

[ 9 ] - معرفی ویژگی الیاف چوبی و پوستی شش جمعیت ایرانی شاهدانه

الیاف طبیعیْ تجدیدپذیر، زیست‌تخریب‌پذیر، و با آلودگی کم شاهدانۀ فیبری، جایگزینی مناسب برای الیاف چوبی درختان و الیاف مصنوعی است. در این پژوهش، ویژگی‌های الیاف چوبی و پوستی شش جمعیت ایرانی شاهدانه شامل طول، پهنا، پهنای دیواره، پهنای حفره، و شاخص دیوارۀ فیبر اندازه‌گیری و با‌هم مقایسه شد. به این منظور، بذر جمعیت‌ها گردآوری و در شرایط کنترل‌شده در گلخانه کشت شد. پس از فصل رویشی، ساقۀ گیاه با ریشه ا...

[ 10 ] - تسریع واکنش‌های خودتراکمی چسب چوب تانن کوبراچو با اسید بوریک

چسب چوب تانن کوبراچو نرخ خودتراکمی کُندی دارد و در سیستم‌های غیرفرمالدهیدی برای ساخت چندسازه‌های چوبی به زمان پرس طولانی‌تری نسبت به چسب چوب‌های مصنوعی نیاز دارد. در این مطالعه از اسید بوریک برای تحریک و افزایش نرخ خودتراکمی تانن کوبراچو جهت ساخت تخته‌لایة صنوبر استفاده شد. اجزای اصلی چسب عبارت بود از: تانن کوبراچو، هیدروکسید سدیم، هگزامین، اسید بوریک، و ایزوسیانات پلیمری. بررسی ترمومکانیکی چسب‌...

[ 11 ] - مقایسه تکنیک‌‌‌های مختلف پهنه‌‌بندی داده‌‌‌های اقلیمی برای تعیین مهم ترین فاکتور‌های مؤثر بر رویش درختان ناحیة مرتفع چهارباغ گرگان

دانش اقلیم‏‏شناسیِ درختی با مطالعة ارتباط بین متغیر‏‏های اقلیمی و حلقه‏‏های درخت به بازسازی اقلیم گذشته می‏پردازد که پیش‏نیاز بسیاری از مطالعات کشاورزی و منابع طبیعی است. اصولاً درختان مناطق مرتفع حساسیت بیشتری به تغییرات آب‏و‏هوایی دارند، اما متأسفانه در مناطق مرتفع جنگلی، نظیر منطقۀ چهارباغ گرگان (منطقة مطالعاتی) هیچ‏ ایستگاه هواشناسی‏ای وجود ندارد. برای رفع این مشکل، در این تحقیق روش‏‏‏های مخت...

[ 12 ] - ارزیابی رویش شعاعی گونه مازو Quercus infectoria در جنگل‌های بلوط کرمانشاه با استفاده از دانش گاه‌شناسی درختی

بسیاری از ویژگی‌های درختان از جمله پهنای حلقه‌های سالانه تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی قرار می‌گیرند. این تحقیق، اثر دما و بارندگی را بر روی حلقه‌های رویش گونه Quercus infectoria بررسی می‌کند. به‌منظور انجام این تحقیق 22 درخت قطور و سالم گونه مازو از جنگل‌های بلوط واقع در شهرستان جوانرود استان کرمانشاه با مختصات جغرافیایی 34 درجه و 47 دقیقه و 30 ثانیه شمالی و 46 درجه و 20 دقیقه و 6 ثانیه شرقی، ا...

[ 13 ] - بررسی رابطه پرستون بین میانگین طول و زاویه میکروفیبریل تراکئیدها در چوب فشاری و مقابل فشاری سرو سیمین (Cupressus arizonica).

در یک درخت سوزنی برگ، غالباً افزایش طول تراکئیدها با کاهش زاویه میکروفیبریل‌های لایه 2S (زاویه میکروفیبریل) همراه است. پرستون رابطه‌ای ریاضی بین این دو ویژگی ارایه داده که صحت آن تاکنون به صورت مستقل کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. از این رو، در این پژوهش، روند تغییرات طول و زاویه میکروفیبریل تراکئیدها از مغز تا پوست در چوب فشاری و مقابل فشاری گونه سرو سیمین (Cupressus arizonica) مورد بررسی قرار...

[ 14 ] - شناسایی و اولویت بندی فاکتورهای تاثیرگذار بر مصرف تولیدات چوبی صنوبرهای رویشگاه های مختلف ایران در صنعت کاغذ سازی

با توجه به افزایش جمعیت، تقاضا برای مصرف چوب با اهداف گوناگونی که برای آن متصور است درحال افزایش است. سرعت شتابان پیشرفت علم و فناوری، افزایش مصرف چوب را به‌طور مضاعف در پیش رو قرار داد. تامین این نیاز در نگاه نخست، از دیر باز معطوف به جنگل‌ها بود. جنگل‌ها به دلایل عدیده با کاهش تولید روبرو شده و این نیاز فراوان به چوب، با کشت درختان تند رشد(صنوبر، اکالیپتوس، پائولونیا ...) تحت عنوان زراعت چوب ...

[ 15 ] - مطالعه تیمار روغن بزرک در چوب کبوده (Populus alba L.) به‌عنوان تیمار سنتی آثار تاریخی چوبی در برابر هوازدگی

بخش مهمی از آثار چوبی در فضای باز و در معرض هوازدگی قرار دارند. حفاظت از این آثار با توجه به ارزش‌های فرهنگی آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. پیشینه استفاده از روغن بزرک به چند قرن گذشته بازمی‌گردد و امروزه نیز به شکل سنتی در سطح وسیعی جهت تیمار آثار چوبی در فضای باز به کار می‌رود؛ بنابراین، ویژگی‌های تیمار چوب کبوده (Populus alba L.) با روغن بزرک تحت تأثیر هوازدگی موردمطالعه قرار گ...

[ 16 ] - تأثیر مقادیر گوناگون آبیاری بر ویژگی‌های آناتومی چوب و بیومتری الیافِ دو گونه‌ی برتر صنوبر

سابقه و هدف: کمبود چوب خام، یکی از بزرگ‌ترین دشواری‌های صنعت چوب و کاغذ کشور است. با توجه به وضع قوانین محدود کننده‌ی قطع درختان جنگلی، توجه بیشتر به پرورش چوب به‌عنوان شیوه‌ای جایگزین برای تامین مواد اولیه‌ی صنایع، ضروری به‌نظر می‌رسد. از سوی دیگر، محدودیت منابع آبی در کشور و نیاز قابل ملاحظه‌ی صنوبر‌کاری به منابع آبی باعث شده که معرفی گونه‌ها یا ارقامی از صنوبر که ضمن تولید و بازدهی مناسب، نی...

[ 17 ] - بررسی رفتار آکوستیکی چوب های واکنشی با استفاده از تکنیک امواج فراصوتی (مطالعه موردی: چوب نوئل و صنوبر)

در این تحقیق شاخص‌هایی از امواج نظیر سرعت فاز، سرعت گروه و ضریب تضعیف در چوب‌کششی و چوب‌فشاری دو گونه صنوبر و نوئل اندازه‌گیری شده و نتایج با چوب نرمال مجاور آنها مقایسه شده است. بدین طریق رفتار آکوستیکی چوب‌های واکنشی دو گونه مذکور مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که سرعت فاز بین چوب‌کششی و نرمال صنوبر در هر یک از سه جهت اصلی (طولی، شعاعی و مماسی) تفاوت معنی‌داری نداشته است. ولی در چو...

[ 18 ] - مکانیزم آهاردهی کاغذ تست لاینر، با استفاده از پلی آلومینیم کلراید و روزین پراکنده، در شرایط خنثی

در این تحقیق اثر هر یک از پارامترهای مؤثر بر آهاردهی کاغذ تست لاینر در شرایط خنثی با استفاده از آهاردهی روزین- پلی آلومینیم کلراید در دو توالی آهاردهی معکوس و آهاردهی پیش مخلوط‌سازی در شرایط مختلف بررسی شد. نتایج نشان داد که آهار‌دهی به روش پیش مخلوط‌سازی در مقایسه با روش آهاردهی معکوس کارایی بیشتری دارد. به علاوه اثر مستقل مقدار پلی آلومینیم کلراید، روزین و مدت زمان واکنش پلی آلومینیم کلراید ب...

[ 19 ] - تأثیر اندازه قطر درخت بر فنولوژی کامبیوم و رویش شعاعی ممرز (Carpinus betulus) در جنگل خیرود نوشهر

با توجه به اینکه در بین گونه‌های درختی جنگل‌های هیرکانی، ممرز (Carpinus betulus)بیشترین حجم و پراکنش را دارد و از این رو گونه مهمی به‌شمار می‌آید، بررسی فعالیت کامبیوم و تشکیل حلقه رویش در طبقه‌های قطری مختلف این گونه درختی می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد مقدار و چگونگی رشد آن فراهم کند. در این راستا، زمان آغاز، پایان و طول دوره‌ فعالیت کامبیوم (دوره‌ رویش) و نیز نرخ رشد قطری در سه طبقه قطری مخ...

[ 20 ] - مقایسۀ تجدید حیات طبیعی و تغییرات رویش شعاعی درختان در توده‌های بهره‌برداری‌شده و بهره‌برداری‌نشدۀ راش شرقی، مطالعۀ موردی: جنگل‌های اسالم

هدف این تحقیق بررسی تجدید حیات طبیعی و ارزیابی تغییرات رویش شعاعی درختان در دو منطقۀ بهره‌برداری‌شده و بهره‌برداری‌نشده از رویشگاه‌های راش شرقی از سال 1340 تا 1395 است. در هر منطقه، 50 قطعه نمونۀ دایره‌ای با ابعاد 1000 متر مربع به‌طور تصادفی- سیستماتیک پیاده و تجدید حیات در دایره‌هایی هم‌مرکز با ابعاد 10 و 20 متر مربع (به‌ترتیب برای بررسی نونهال و نهال) در مرکز هر قطعه نمونۀ اصلی بررسی و 160 نم...

[ 21 ] - ارزیابی جامع جمعیت‌های بومی شاهدانه به‌منظور ظرفیت‌سنجی تولید الیاف با بررسی ویژگی‌های آناتومی چوب و بیومتری الیاف ساقه

به‌منظور استفاده از منابع فیبری جایگزین همچون شاهدانۀ فیبری (.Cannabis sativa L) برای تأمین الیاف مورد نیاز صنایع چوب و کاغذ، شناسایی و بهره‌برداری از تنوع حداکثری این گیاه بومی در زمینه‌های مختلف صنایع سلولزی ضروری به نظر می‌رسد. از این‌رو در این بررسی برخی از جمعیت‌های شاهدانۀ ایرانی از نظر ویژگی‌های آوندی ساقه و بیومتری الیاف با هدف شناسایی جمعیت‌های دارای بیشترین مقدار فیبر چوبی و نیز جمعیت...

[ 22 ] - تاثیر پیش‌تیمار حرارتی در محیط نیتروژن بر خواص صوتی چوب‌های گردو و توت

در این پژوهش تاثیر پیش تیمار حرارتی در محیط نیتروژن بر خواص صوتی چوب‌های گردو و توت بررسی شد. برای این منظور تخته‌هایی به ابعاد 20×20×300 میلی‌متر و با رطوبت سبز از ناحیه چوب‌برون تهیه شد. تیمار حرارتی در دماهای 140 و 160 درجه سانتی‌گراد برای مدت 30 و 60 دقیقه و در فشار 2 پاسکال انجام شد. پس از تیمار حرارتی، نمونه‌ها به روش جابجایی هوای گرم در یک کوره آزمایشگاهی در دمای 50 درجه سانتی‌گراد، رطوب...

[ 23 ] - اثر آبیاری با شیرابۀ زباله بر مقدار عناصر شیمیایی در اندام هوایی درختان صنوبر و زبان‌گنجشک

در این تحقیق تأثیر آبیاری با شیرابۀ زبالۀ شهری بر مقدار عناصر شیمیایی بافت اندام هوایی درختان صنوبر و زبان‌گنجشک بررسی شد. تیمارها شامل غلظت‌های مختلف شیرابه (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد) بود. نتایج بررسی اثر متقابل گونه و غلظت شیرابۀ زباله بر مقدار عناصر شیمیایی در بافت اندام هوایی درختان نشان داد که با افزایش غلظت شیرابۀ زباله مقدار عناصر غذایی میکرو به‌جز عنصر روی، همچنین مقدار عناصر غذایی ما...

[ 24 ] - شناسایی و راستی‌آزمایی چوب‌های وارداتی در بازار ایران؛ بخش نخست: پهن‌برگانِ زینتی

سابقه و هدف: یکی از چالش‌های تجارت الوار چوبی، تقلب در نوع چوب است که به دلیل سخت یا غیرممکن بودن تمایز چوب‌ها –به‌ویژه چوب‌های وارداتی- در بعد ماکروسکوپی به‌وفور رخ می‌دهد. نگرانی دیگری که در مورد بازار چوب‌های زینتی و لوکس در ایران وجود دارد، فروش چوب‌های خوش رنگ و نگار ولی حفاظت‌شدهء داخلی (برای مثال پسته وحشی) به‌عنوان چوب‌های استواییِ وارداتی است. هدف این پژوهش، شناسایی علمی گونه‌های مختلف ...

[ 25 ] - ظرفیت گونۀ درختی آردوج (Juniperus foetidissima Willd.) و درختچه‌ای چتنه (Juniperus oblonga M.B.) برای مطالعات اقلیم‌شناسی درختی در منطقۀ ارسباران

با وجود اهمیت منطقۀ رویشی ارسباران، تا کنون پژوهش گاه‌شناسی درختی در آن انجام نگرفته است. در این پژوهش، برای نخستین بار ظرفیت دو گونه از جنس ارس (گونۀ درختی آردوج (Juniperusfoetidissima) و درختچه‌ای چتنه (J.oblonga)) بئا هدف بررسی‌های اقلیم‌شناسی درختی در جنگل‌های ارسباران ارزیابی شد. 25 اصله از هر گونه نمونه‌برداری شد و مراحل آماده‌سازی، اندازه‌گیری پهنای حلقه‌های رویشی، تطابق زمانی، تعیین شاخ...

نویسندگان همکار