محمدتقی آزاد ارمکی

استاد، دانشکده علوم اجتماعی، گروه جامعه شناسی، دانشگاه تهران

[ 1 ] - بررسی تاثیر شبکه های کسب و کار بر مزیت رقابتی با تبیین نقش قابلیت ایجاد قابلیت ها، مورد مطالعه صنعت ساختمان

هدف پژوهش حاضر کمی سازی تاثیر شبکه­های کسب و کار بر مزیت رقابتی با میانجی گری قابلیت ایجاد قابلیت­ها میباشد. این شبکه­ها با نقش آفرینی مشتریان، تامین کنندگان و رقبا همراه بوده است. در این تحقیق از پرسشنامه که 352 مورد آن قابل قبول بود، استفاده شد .نتایج حاصل از روش­های تحلیل معادلات ساختاری نشان از تایید همه فرضیات تحقیق در حداقل سطح اطمینان 9/ دارد. میانگین شبکه­های کسب و کار شرکت­های خصوصی و ...

[ 2 ] - زندگی روزمره موتورسواران معیشتی

این مقاله شرح روایتِ زندگی تهیدستانی است که سیاست­های نولیبرال آنان را از بازار کار رسمی محروم و به معیشت­شان دست درازی کرده است. این گروه از محروم­شدگان شهری به ناگزیر برای بهبود بخشیدن به زندگی­شان به خیابان­ها هجوم آوردند و  توانستند در «قلمروهای غیر رسمی» فضا و فرصت­ کار برای خودشان دست و پا کنند.  کار برای ...

[ 3 ] - فهم ماهیت جامعه ایرانی براساس الگوی گذران اوقات فراغت نسل جوان

مدرنیته[1]، مفهومی است که تاکنون از زوایای متعددی بررسی شده است. شاید یکی از معتبرترین نظریات در این حوزه، نظریه گیدنز باشد. گیدنز، اصالتاً مدرنیته را یک جریان فرهنگی می­داند که وارد مرحله جدیدی شده و مؤلفه­های عینی خاص خود را در همه ساحت­های زندگی اجتماعی دارد. بررسی نظرات گیدنز حاکی از آن است که گیدنز، اصلی­ترین ساحت تبلور مدرنیته را اوقات فراغت[2] می­داند. یعنی زمانی که افراد به گونه­ای بازتا...

[ 4 ] - نخستین صورت سازه فرهنگی «غرب» و «تجدد» در ایران معاصر

   «غرب» و « تجدد» در جامعه ایران مبدل به سازه فرهنگی پراهمیتی شده است که در شکل گیریِ بخش مهمی از دگرگونی های اجتماعی، تأثیر گذاشته است. نخستین صورت این سازه فرهنگی تقریباً در دوره قاجاری برساخته شده است . بر اساس چارچوب مفهومی جامعه شناسی فرهنگی الگزاندر و برمبنای سفرنامه های ایرانی های اروپا(ئی) دیده، می توان فرآیند آغازینِ برساخته شدن این سازه فرهنگی را نشان داد. غرب و تجدد در دوره قاجاری ، نم...

[ 5 ] - تحلیل کیفی جهت‌گیری ارزشی و ارتباط آن با تغییرات اقتصادی و اجتماعی در شهر بندرعباس

ارزش‌ها نیرومندترین عنصر تعیین کننده در نظام اجتماعی و فرهنگی جوامع به شمار می‌روند و شیوه‌ی جهت‌گیری، کنش و تعامل افراد را تعیین و هدایت می‌کنند. ازاین‌رو این مقاله در صدد است ضمن شناسایی جهت‌گیری ارزشی افراد، رابطه‌ی آن را با تغییرات اقتصادی و اجتماعی، مورد بررسی قراردهد. داده‌های این تحقیق با انجام 31 مصاحبه کیفی از میان شهروندان در شهر بندرعباس، گردآوری شده است. نتایج نشان داد که 6/51 درصد ...

[ 6 ] - مطالعه ی جامعه‌شناختی تعریف مفهوم هویت ملی میان اندیشمندان ایرانی

توسعه­ی علوم انسانی و به­طور اخص توسعه­ی علوم اجتماعی پروژه‌ای است که اولین قدم آن پرداختن به مفاهیم بنیادی و تعاریف و تعابیر موجود از آن­هاست. ما در این مقاله با مطالعه­ی دقیق و مقایسه‌ای تعاریف و تعابیر مختلف از مفهوم «هویت ملی» میان متفکران و اندیشمندان متأخّر ایرانی، به یک دسته‌بندی جامعه‌شناختی از این تعاریف می‌رسیم که می‌توان از آن در تحقیقات آتی مرتبط با مفهوم «هویت ملی» بهره برد. در...

[ 7 ] - بررسی و شناسایی شاخص های کاربردی توسعه اجتماعی

چکیده این جستار با هدفِ بررسی و شناسایی شاخص­های کاربردی توسعه اجتماعی، به مطالعه و کنکاش در رابطه با مفهوم توسعه اجتماعی در سطوح بین المللی و ملی پرداخته است. روش این مطالعه با توجه به اهداف و سوالات تحقیق، توصیفی و کیفی می­باشد که در دو مرحله کتابخانه­ای و همچنین تکنیک دلفی صورت گرفته است. حجم نمونه مطالعه(روش دلفی) از 30 نفر از صاحبنظران آکادمیک و متولیان اجرایی حوزه توسعه اجتماعی که به شکل ...

[ 8 ] - تحلیل انتقادی کتاب‌های مبانی جامعه‌شناسی در ایران

در این مقاله، آموزش کتب مبانی جامعه‌شناسی از منظر معرفت‌شناسی علوم اجتماعی در ایران، در دوره 1377 تا پایان سال 1394 مورد مطالعه طولی(1) قرار گرفته است. این مقاله سعی دارد کتب جامعه‌شناسی را از منظر تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر ساختارهای اجتماعی مورد تحلیل انتقادی قرار بدهد. به لحاظ نظری، از رویکرد ضرورت شیفت پارادایمی استفاده می‌شود چرا که این کتب کماکان به نیازهای رشته، پاسخ نمی‌دهند. ...

[ 9 ] - خودمانی‌سازی بازار؛ تهیدستان و سیاست معاش

از دهۀ هفتاد با عقب‌نشینی فزاینده دولت از تأمین معاش توده­ها، تهیدستان مجبور بوده­اند مایحتاج ضروری زندگی­شان را در بازار رها شده خریداری کنند. این مقاله با تمرکز بر سال‌های ریاضت اقتصادی در اوایل دهۀ نود خورشیدی می­کوشد به این پرسش پاسخ ­دهد که تهیدستان در واکنش به تهاجم گسترده بازار به کدام سیاست یا استراتژی معیشتی متوسل شده­اند؟ تحقیق بر پایه نظریه «پیشروی آرام» و به روش کیفی (مردم‌نگاری) ان...

[ 10 ] - جنسیت و دینداری

در تبیین علل دینداری بیشتر زنان نسبت به مردان، کالت [1] با ترکیب تئوری ریسک گریزی و تئوری قدرت – کنترل، دینداری زنان را به اقتدار پدر سالارانه یا برابر طلبانه در خانواده ایشان مربوط می‏کند. از طرف دیگر علی‏رغم تحقیقات گوناگون که یافته دینداری بیشتر زنان نسبت به مردان را تأیید می‏کند،  لوونتال معتقد است که این یافته در همه جوامع و فرهنگ‏ها و مذاهب مشاهده نمی‏شود و تفاوت‏هایی در این زمینه وجود دا...

[ 11 ] - تحلیل کیفی نگرش توسعه‌ای در ادبیات عامیانه: با تأکید بر ضرب المثل های لری

توسعه‌یافتگی همواره یکی از دغدغه­های جوامع در حال گذار بوده است. این جوامع در شناختن عوامل عقب­ماندگی خویش به دلایل مختلفی متوسل شده­اند. زبان و ادبیات عامیانه یکی از مواردی است که تجلی­گاه لایه­های زیرین شخصیت افراد است و از این دریچه می­توان نگرش­های افراد را نسبت به موضوع توسعه سنجید. برای بررسی نگرش توسعه­ای لرستان از منظر فرهنگی رجوع به ضرب­المثل‌های لری می­تواند مبنای دقیقی را فراهم آورد....

[ 12 ] - پیوند سینمای ایران با واقعیت (بررسی بازتاب مطالبات سیاسی در سینما بین سال‏های 1374 تا 1384)

در بازۀ زمانی‏ای که دوران اصلاحات نام گرفته اتفاقات بسیاری در جامعه و سینمای ایران رخ داد. این مقاله بر دو مورد تمرکز کرده است: نخست، اتفاقی که در عرصۀ انتخاب‏های سیاسی افتاد و می‏توان شروع آن را پیروزی خاتمی با دو شعار هم‌زمان دموکراسی‏خواهی و عدالت‏طلبی دانست و پایان آن را در انتخابات 1386 با پیروزی احمدی‌نژاد با شعار عدالت‏طلبی دید، یعنی کمرنگ‌شدن دموکراسی‏خواهی به‌عنوان مطالبۀ جامعه. دوم،...

[ 13 ] - خوانش مضاعف: روش‌شناسی بنیامینی- دلوزی در تحلیل فیلم (همراه با تحلیل فیلم دربار? الی)

هدف این مقاله طرح بحثی روش‌شناختی در باب چگونگی خوانش فیلم از منظری بنیامینی_ دلوزی و نمایش نحو? کاربرد آن از رهگذر تحلیل یک فیلم است. برای این هدف ابتدا پروبلماتیک دوگانگی واقعیت و هنر و یا رابطه داستان و واقعیت یا سینما و واقعیت را به مثابه زمین? نظری طرح مباحث روش‌شناختی حول سینما و تحلیل فیلم توضیح می‌دهیم. سپس با توجه به این زمین? نظری، معرفت‌شناسی دلوزی در باب سینما و چالش آن با مسئل? افل...

[ 15 ] - کارگزاران توسعۀ محلی: تحلیل جامعه‌شناختی نیروهای مؤثر در توسعۀ منطقۀ مرزی پیرانشهر

کارگزان توسعه در سطح ملی و منطقه‌ای اهمیت دارند، کارگزاران توسعه مناطق مرزی جزء خاستگاه قومیتی کردها همواره، با حساسیت، مورد توجه سیاست‌گذاران ملی بوده است. مقالۀ حاضر سه هدف محوری شناخت کارگزاران توسعۀ محلی؛ فرایندهای کارگزاری‌ آنها و موانع عاملیت هر یک از کارگزاران در فرایند توسعۀ محلی را دنبال می‌کند، به منظور گشایش حساسیت نظری، زمینه‌های مفهومی و نظری لازم در قالب رویکردهای دولت‌محور توسعۀ،...

[ 16 ] - تحولات فرهنگی و اقتصادی مؤثر بر تغییرات شهری در بابلسر در دورة پهلوی اول

تا پیش از تغییرات شهری بابلسر در دورة پهلوی اول، این محل عمدتاَ شهرت خود را مدیون هویت بندری، گمرک و شیلاتش بود و با عنوان بندر مشهدسر شناخته می‌شد. در دوران پهلوی اول، تحولات اقتصادی و فرهنگی خاصی در عرصة جهانی، ملی و محلی دست‌به‌دست هم دادند که بابلسر تغییرات شهری بنیادینی را تجربه کند. مقالة پیش‌رو، کوشیده است این تحولات را از روایت‌های رسمی و غیررسمی تاریخی این منطقه استخراج، تحلیل و تفسیر ک...

[ 17 ] - بازنمایی مردانگی در آگهی های تبلیغاتی مجلات خانوادگی

هدف از این پژوهش مطالعه سبک زندگی مردان در آگهی های تبلیغاتی مجلات خانوادگی می باشد.  از اینرو با استفاده از نظریه گیدنز در حوزه سبک زندگی و روش نشانه شناسی بارت در پی پاسخ به این پرسش است که: آگهی های تبلیغاتی مجلات خانوادگی معاصر  سبک زندگی مبتنی بر کلیشه های جنسیتی مردانه را روایت می کنند؟  در این راستا هویت فردی، هویت اجتماعی، کالا پرستی، مدیریت بدن و شور و شعف به عنوان مولفه های نظری سبک ز...

[ 18 ] - جایگاه بدن در دین

به­طور سنتی، اندیشمندان و صاحبان فکر در علوم اجتماعی و انسانی بر این باورند که؛ دین و آموزه­های آن در میان دینداران و مؤمنان، نگاه سخت­گیرانه­ای نسبت به بدن دارد. کلاً، این تصور وجود دارد که؛ تأکید دین بر این امر است که بدن می­بایست از طریق عمل به دستورات دینی، شعائر و احکام آن در کنترل فرد مؤمن قرار گیرد. برای بررسی دقیق­تر این موضوع، شایسته است که نسبت میان بدن و دین، و نیز جایگاه بدن در دین، ...

[ 19 ] - ﺑﺎزﻧﻤﺎﻳﻲ هویت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ روﺷﻦﻓﻜﺮ در سینما

ﻫﺪف اﺳﺎﺳﻲ در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎزﻧﻤﺎیی ﻫﻮﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ روﺷﻦﻓﻜﺮ در ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﺎ اﺗﻜﺎء ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻫﻮﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺟﻨﻜﻴﻨﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.در اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ   تا 5 فیلم "هامون"،" اعتراض"، "نیمه پنهان"، "کاغذ بی خظ" و"یه بوس کوچولو" ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮن روﺷﻦﻓﻜﺮی ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻬﻢ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﻈﺮﻳﺔ  "ﺗﻌﺎﻣﻼت وﻛﻨﺶﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ" و ﻇﺮف "زﻣﺎن و ،" ﻫﻮﻳﺖ ﻳﻌﻨﻲ "ﺧﻮدﻣﻜﺎن" ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد. درآﺧﺮ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻌﺮﻳﻒ آلاﺣﻤﺪ از  "ﭘﺮﺳﺘﻴﮋ" و"ﻳﺄس...

[ 20 ] - سالمندان و ناامنی تعاملات بین‌نسلی در خانواده‌های امروزی

جامعه ایران طی چند دهه اخیر محمل تغییرات زیادی بوده که این تغییرات تعاملات خانوادگی بین‌نسلی را تحت تاثیر قرار داده‌است. هدف پژوهش حاضر تحلیل عوامل تعیین‌کننده تعاملات خانوادگی بین‌نسلی در خانواده‌های تهرانی است که با روش کیفی، مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختاریافته با سالمندان به روش نمونه‌‌گیری هدفمند و نظری انجام شده و داده-های حاصل از مصاحبه‌ها به روش تحلیل مضمون کدگذاری شده است. نتایج پژوهش نش...

[ 21 ] - ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و هژمونی ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ(ﻗﺮاﺋﺘﻬﺎی زﻧﺎن از ﺳﺮﻳﺎل نرگس|)

ﺳﺮﻳﺎل ﻧﺮﮔﺲ ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﻓﻖ     ﭘﺮﺑﻴﻨﻨﺪه ﺗﺮﻳﻦ و    85 ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﻳﺎﻟﻬﺎی ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺳﺎل ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺮدم و ﻣﻨﺘﻘﺪان روﺑﻪ  رو ﺷﺪ .اﻳﻦ   ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺻـﻞ ﭘﮋوﻫـﺸﻲ ﺗﺠﺮﺑـﻲ درﺑـﺎرة   ﻧﺤـﻮة ﺗﻔﺴﻴﺮ و رﻣﺰﮔﺸﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﺳﺮﻳﺎل از ﺳﻮی ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن)زﻧﺎن (اﺳﺖ   ﻣﺒﻨﺎی ﻧﻈﺮی اﻳـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ روﻳﻜﺮد ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن آن اﺳﺖ، روﻳﻜﺮدی ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﮔﺮاﻣﺸﻲ وﻫﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن را ﺗﻼﺷﻲ در ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴ...