محمد جواد زاهدی

جامعه شناس

[ 1 ] - سیاستگذاری مسکن و تولید غیررسمیت در ایران بعد از انقلاب اسلامی

هدف این مقاله بررسی و تحلیل نقش سیاستگذاریمسکن در تولیدسیاست‌های غیررسمی در حوزۀ مسکن است، واقعیتی که از آن تحت عنوان امر غیررسمیت یاد می‌شود. برای رسیدن به این هدف، تلاش شده تا با استفاده از شیوه‌های تحلیل کیفی، نشان داده شود که سیاست‌های مسکن، که خود محصول نیروها وساختارهای کلان‌تر در مقیاس‌های جهانی و ملی و مادرشهری هستند، چگونه دیگریِ خود یعنی فرایندهای غیررسمی را تولید می‌کنند. چونکه با برو...

[ 2 ] - جامعه شناسی تجربۀ زیستۀ زنان مبتلا به ایدز

بیماری ایدز تنها یک بیماری، و حامل آن صرفاً یک بیمار نیست. از آنجا که راه‌های انتقال این بیماری شامل رفتارهایی است که در اذهان عمومی با بار ارزش منفی ارزیابی می‌شود، دربارة آن برچسب‌زنی و نگرش‌های منفی چشمگیری شکل گرفته است و مبتلایان با انگ افراد منحرف در جامعه مواجه، و غالباً با طرد و تبعیض افراد روبه‌رو می‌شوند. این پژوهش با هدف شناخت تأثیر این بیماری و انگ ناشی از آن در تجربة زیستة زنان مبتلا...

[ 3 ] - ارزیابی برنامه‌های توسعة جمهوری اسلامی ایران از منظر بازنمایی و کاربست نظریه‌های رفاه و عدالت اجتماعی (با تأکید بر برنامة پنجم توسعه)

گزینش نظریه‌ای مناسب در حوزۀ تأمین عدالت و رفاه برای برنامه‌های توسعه‌ای، یکی از پیش‌‌شرط‌های ضروری برای تأمین مشارکت فعال مردم در اجرای برنامه‌ها و اساسی‌ترین تمهید برای زمینه‌سازی تحقق موفقیت‌آمیز برنامه است. در این پژوهش، ضمن مرور برنامه‌های توسعۀ جمهوری اسلامی ایران، به‌‌دلیل اینکه برنامۀ پنجم توسعه، عصارۀ همۀ برنامه‌های پیشین از حیث تأمین عدالت و بهبود کیفیت زندگی است، با استفاده از تکنیک ...

[ 4 ] - تصور از بدن و پذیرش اجتماعی آن (مطالعه‌ای تجربی در میان دانشجویان دختر دانشگاه پیام‌نور تهران)

امروزه بدن زمینه‌ای برای جایگذاری نشانگان هویت‌بخش و واسطه‌ای برای تنظیم و برقراری برهم‌کنش‌های اجتماعی است. از این‌رو، تصور افراد از بدن خود و درکی که از بدن مطلوب و پذیرفتهشده دارند، نقش مهمی در چگونگی مواجهة آنها با بدنشان دارد. مطالعة حاضر به دنبال توصیف و تحلیل رابطة انعطاف‌پذیری تصور از بدن با پذیرش اجتماعی آن است. روش این پژوهش، پیمایشی و جامعة آماری آن شامل دانشجویان دختر دانشگاه پیام...

[ 5 ] - تبیین برهم کنش سطوح خرد و کلان امنیت در کشور

امنیت دارای دو بعد ذهنی (احساس امنیت) و عینی است. یکی از پیش شرطهای وقوع احساس امنیت در جامعه، وجود امنیت عینی در جامعه است. این سطوح باهم در ارتباط هستند و از برهم کنش این دو سطح عینی و ذهنی است که امنیت در جامعه حاصل می گردد. لذا در این مقاله سعی شده به تبیین برهم کنش سطوح خرد و کلان امنیت در کشور پرداخته شود. در بررسی احساس امنیت سطح تحلیل تحقیق، سطح خرد و واحد تحلیل، فرد و در بررسی امنیت ا...

[ 6 ] - رویکردهای توسعة اجتماعی در دیدگاه اعضای هیئت علمی گروه‌های علوم اجتماعی

توسعة اجتماعی یکی از مهمترین چالش‌های کنونی جوامع درحالتوسعه است؛ زیرا از سویی بیانگر سطح انسجام اجتماعی آنها و از سوی ‌دیگر نشاندهندة ظرفیت‌های انسانی و اجتماعی این جوامع است. امروزه رابطة بین سطح توسعه‌یافتگی هر کشور و رفاه، آسایش، رضایت اجتماعی، سلامت روحی و روانی و احساس کامیابی شهروندان آن بر کسی پوشیده نیست. در این پژوهش، رویکرد‌های توسعة اجتماعی از منظر اعضای هیئت علمی گروه‌های علوم ...

[ 7 ] - رابطه سرمایه اجتماعی با رفاه اجتماعی

طرح مسأله: در نظام‏های جدید رفاه اجتماعی، موضوع سرمایه اجتماعی اهمیت یافته است. دیگر نمی‏توان رفاه اجتماعی را صرفاَ توسط مؤلفه‏های مستقیم اقتصادی و مادی تضمین کرد و علاوه بر آن باید منابع جامعه مدنی از جمله سرمایه‏های اجتماعی گروههای مختلف مردم را فعال و بسیج کرد. مقاله حاضر، بر آن است تا رابطه سرمایه اجتماعی با رفاه اجتماعی را در شهر تهران مورد بررسی قرار دهد. روش تحقیق: روش این تحقیق پیمایشی ا...

[ 8 ] - فقر و سرمایه اجتماعی

طرح مسأله: پژوهش حاضر با پذیرش اهمیت سرمایه اجتماعی و باور به رابطه نزدیک آن با ارتقاء رفاه همگانی و کاهش فقر، به مطالعه تطبیقی وضعیت این متغیر در خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) شهرستان قزوین به عنوان گروهی از خانواده‌های فقیر جامعه پرداخته است. روش: این پژوهش از نوع پیمایشی است و در آن از پرسش‌نامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 311 خ...

[ 9 ] - نگاهی جامعه‌شناختی به گسترش معنویت‌گرایی نوپدید در شهر تبریز

گرویدن تعداد چشمگیری از مردم شهر تبریز به مجموعه معنویت‌گرای نوپدید که در این مطالعه «مجموعه میم» نامیده شده است، حاکی از وجود جریان فرهنگی‌ـ‌اجتماعی‌ای است که این مطالعه در پی دستیابی به عوامل مؤثر بر آن است. روش پژوهش مقاله، کیفی با تکنیک نظریۀ پهنه‌محور بوده و داده‌ها از طریق پرسش‌نامه نیمه‌ساخت‌یافته با مصاحبه عمیق از چهارده نفر از گروندگان، جمع‌آوری و تحلیل شده است. نتایج به‌دست‌آمده از تح...

[ 10 ] - نظام معنایی پدیدۀ خشکسالی در میان کشاورزان استان اصفهان

این مقاله با هدف واکاوی نظام معنایی جامعۀ کشاورزی از پدیدۀ خشکسالی، می‌کوشد تا نشان دهد کشاورزان، این پدیده و پیامدهای مربوط به آن را چگونه درک، تفسیر و ارزیابی می‌کنند، چه دلایلی برای بروز این پدیده در ذهن دارند و بر اساس این دلایل و تفاسیر چگونه به آن واکنش نشان داده‌اند. روش مطالعه کیفی از نوع نظریۀ بنیادی است. پس از کشف مفاهیم اولیه و مقولات عمده، در مرحله کدگذاری محوری فرایند اتصال مقولهه...

[ 11 ] - ارزیابی ساختار، کنش‎های متقابل، گمنامی و بازنمایی خود در چهار شبکۀ اجتماعی مجازی

مقالۀ حاضر با استفاده از روش مشاهدۀ مشارکتی و مستقیم، به مطالعه و مقایسۀ ساختار، کنش‎های متقابل، گمنامی و شیوۀ بازتاب «خود» در چهار شبکۀ اجتماعی مجازی به شرح زیر می‎پردازد: 1. چت‎روم‎ها در یاهو؛ 2. گروه‎های مجازی در یاهو؛ 3. شبکۀ قرارملاقات اکیوپید؛ 4. شبکۀ اجتماعی فیس‎بوک. مسئلۀ این مقاله به تعامل بین ویژگی‎های ساختاری و کنش‎های متفاوت کاربران در این چهار شبکۀ اجتماعی مربوط می‎شود. بر اساس ترک...

[ 12 ] - طرد اجتماعی در زندگی زنان فقیر شهری (مطالعۀ موردی: زنان فقیر شهری تحت پوشش کمیتۀ امداد شهرستان ارومیه)

شواهد موجود نشان می‌دهد زنان فقیر شهری به شکل‌های گوناگونی از طرد اجتماعی رنج می‌برند. این مقاله در سطح خُرد و زندگی روزمره به جست‌وجوی ریشه‌های طرد اجتماعی در زندگی آن‌ها پرداخته و سعی کرده است بعضی از ابعاد این مسئله را روشن کند. روش تحقیق کیفی است و داده‌های تحقیق از مصاحبه‌های عمیق با 32 زن تحت پوشش کمیتۀ امداد شهرستان ارومیه به ‌دست آمده و نتایج با استفاده از رهیافت گراندد تئوری تحلیل شده‌ا...

[ 13 ] - پدیدارشناسی اخلاق اجتماعی کاربران شبکه‌های اجتماعی مجازی (مطالعه موردی: متولدان دهه شصتی دارای تحصیلات عالی)

پیشرفت فناورانه وسایل اطلاعاتی و ارتباطی جدید، به‌خصوص شبکه‌های اجتماعی مجازی، نقش تعیین‌کننده‌ای در برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات بین متولدان دهه 60 ایفا کرده است. در پژوهش حاضر تلاش شده است، با درک واقعی ساختار تجربه زیسته افراد مشارکت‌کننده از شبکه‌های اجتماعی مجازی، مؤلفه‌های اصلی تشکیل‌دهنده اخلاق اجتماعی و چگونگی تبلور آن در رفتار اجتماعی آنان تحلیل شود. روش پژوهش، کیفی با ا...

[ 14 ] - مدرن‌شدن زنان و صمیمیت زناشویی (مطالعۀ سه نسل از زنان تبریز)

جامعة ایران در سدة اخیر شاهد دگرگونی‌های اجتماعی و سیاسی گوناگونی از جمله تغییر در نقش و پایگاه زنان و تحولات خانواده بوده است. این مقاله رابطة این دو تحول، یعنی مدرن‌شدن زنان (مدرنیت عینی و مدرنیت ذهنی) و تحول شیوه‌های صمیمیت را در شهر تبریز، طی سه نسل اخیر بررسی میکند. منظور از مدرنیت عینی، حضور فرد در فضاهای مدرن و مصرف محصولات جدید است. مدرنیت ذهنی نیز به خصلت‌های انگیزشی، نگرشی و رفتاری ا...

[ 15 ] - رابطه سرمایه اجتماعی با رفاه اجتماعی

[ 16 ] - فقر و سرمایه اجتماعی

[ 17 ] - تبیین جامعه شناختی تأثیر فرایند نوسازی در ساختار خانواده (مقایسه ی نقاط شهری و روستایی در استان مازندران)

در ایران، نهاد خانواده در چند دهه ی اخیر عمدتاً به دلیل مؤلفه های نوسازی، سبب تغییرات ساختاری شده است. در این پژوهش تغییرات ساختاری خانواده در بستر فرایند نوسازی در استان مازندران بررسی خواهد شد. روش تحقیق، کمی و پیمایشی است. جامعه ی آماری، را تمامی سرپرستان خانوار در مناطق شهری و روستایی ساکن در استان مازندران تشکیل می دهند که تعداد آنها 931002 خانوار می باشد. حجم نمونه 400 نفر و روش نمونه گیری...

[ 18 ] - تحلیل فازی تأثیر بهره‌مندی اجتماعی ـ اقتصادی بر مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری: مطالعه تطبیقی بین استانی (1392-1368)

در مقاله‌ی حاضر رابطه‌ی بهره‌مندی / محرومیت اقتصادی ـ اجتماعی و مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری از 1368 تا 1392 مورد بررسی قرار گرفته است. سؤال این است: آیا استان‌هایی که از بهرهمندی اقتصادی ـ اجتماعی بیشتری برخوردارند، مشارکت انتخاباتی بالاتری دارند؟ از رویکردهای نظری اندیشمندانی چون شرودر، گودین و درایسک، اوسلانر و براون، سولت و ... این فرضیه استنتاج شده که بهره‌مندی اقتصادی ـ اجتماعی، شرط ل...

[ 19 ] - تاثیر پخش پیام‌های سلامت بر آگاهی، میزان رضایتمندی و اضطراب همراهان بیماران مراجعه‌کننده به بیمارستان مرکز قلب تهران

Background and Objectives: One of the most important concerns of health care professionals is information. This study was conducted with the aim of investigating the effects of health-message broadcast via the closed-circuit television (CCTV) system of the waiting lounge of Tehran Heart Center (THC) on knowledge, satisfaction, and anxiety of patients. Materials and Methods: In this quasi-e...

[ 20 ] - مقایسه جهت‌گیری‌های کارآفرینی اجتماعی و خیریه‌ای بر جنبه‌های مختلف فقر در نهادهای حمایتی شهر مشهد

پژوهش حاضر به‌منظور مقایسه تأثیر جهت‌گیری کارآفرینی اجتماعی با جهت‌گیری خیریه‌ای بر جنبه‌های مختلف فقر شامل فقر درآمدی، طرد اجتماعی، فقر قابلیتی، آسیب‌پذیری و فقر بین‌نسلی انجام شده است. در این پژوهش خدمات‌گیرندگان مؤسسه‌های کارآفرین اجتماعی با مددجویان مؤسسه‌های خیریه مقایسه شدند. داده‌ها از طریق پرسشنامه‌ای که حاوی 91 سؤال بود، گردآوری شد. برای سنجش ابعاد مختلف فقر از «پرسشنامه استاندارده...

[ 21 ] - برساخت اجتماعی خشکسالی در میان کشاورزان (مورد مطالعه: بخش مرکزی و غربی استان اصفهان)

پژوهش حاضر به تحلیل جامعه‌شناختی پدیده خشکسالی از منظر کشاورزان استان اصفهان بر اساس رویکردی تفسیری - برساختی پرداخته است. روش پژوهش از نوع کیفی است. داده‌ها از طریق انجام مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساخت‌یافته جمع‌آوری شد. حجم نمونه 35 نفر از کشاورزان بخش مرکزی و غربی استان اصفهان بود که بر مبنای نمونه‌گیری هدفمند از نوع حداکثرِ تنوع انتخاب شدند. مبنای اتمام مصاحبه‌ها اشباع نظری بوده است. برای تحلیل د...

[ 22 ] - چرخش مضمونی در تبیین روابط زن و مرد در خانواده: ظهور جامعه‏ شناسی صمیمیت

مطالعات علمی اولیه دربارة زنان و مردان در خانواده عموماً به مطالعة ساختار و کارکرد خانواده به‏مثابة نهادی اجتماعی و نقش‏های جنسیتی زنان و مردان در آن نهاد می‏پرداختند، اما در دهه‏های اخیر، جامعه‏شناسی خانواده دستخوش نوعی تحول مضمونی شده است: تغییر تمرکز از نهاد خانواده به روابط صمیمی زنان و مردان. این تحول فکری از دگرگونی‏های عمیق در زندگی خانوادگی معاصر و تحول نقش‏های زنان و مردان در خانواده نا...

[ 23 ] - جایگاه انواع سرمایه در پایداری نسلی نظام بهره‌برداری خانوادگی

نتایج بیشتر پژوهش‌ها در ایران در حوزة نظام بهره‌برداری خانوادگی دلالت بر ناپایداری اقتصادی این واحدها دارد؛ از این‌رو در سال‌های اخیر، شناسایی زمینه‌های پایداری این واحدها به یکی از موضوعات مهمی تبدیل شده که پژوهشگران و برنامه‌ریزان به آن توجه داشته‌اند. با توجه به این موضوع و با وجود اینکه سوگیری‌های سیاستی و حمایتی دولتی، بیشتر به‌سوی واحدهای بهره‌برداری بزرگ‌مقیاس است، پرسش اصلی این است که چ...

[ 24 ] - A Study on Scientific Community of Social Sciences Professors Relying on Bourdieu’s Field Theory

Since Science is a social phenomenon, active groups of actors in a scientific field are called scientific community. The relationship between scientific capital and scientific community constructs the subject matter of current paper which is addressed through Pierre Bourdieu’s field theory and his theory of Habitus. Scientific community of sociology in various universities of Tehran were select...

[ 25 ] - Investigating the factors affecting the tendency toward unmarried joint life among youth in Tehran

Investigating the factors affecting the tendency toward unmarried joint life among youth in Tehran In this paper, we have examined a new kind of life, namely cohabitation (two unmarried girl and boy living together) which has expanded in our country for several reasons in recent decades. Also 20 boys and girls who have experienced cohabitation relationships in Tehran are interviewed. The resea...

[ 26 ] - تحلیل تحولات نگرشی مؤثر بر روابط اجتماعی اعضای گروه معنویت‌گرای نوین فرادرمانی

مقالۀ حاضر، پژوهشی در راستای تحلیل تحولات نگرشی در روابط اجتماعی افرادی است که در مجموعۀ معنویت‌گرای فرادرمانی مشارکت داشته‌اند. این مقاله، پژوهشی تحلیلی‌ـ‌توصیفی است که به روش نظریۀ پهنه‌محور بر روی چهارده نفر از اعضای پیوسته فعال و غیرفعال و گسسته این مجموعه انجام شده است. نتایج تحلیل‌ها نشان می‌دهد که تغییرات در بین دو گروه مصاحبه‌شونده، یکسان نیست و حتی گاهی عکس هم بوده است؛ به‌گونه‌ای که ج...

[ 27 ] - تبیین جامعه‌شناختی پدیده قتل‌های ناموسی (به خاطر شرف) در استان خوزستان در طی سال‌های 1390 الی 1394

هدف از پژوهش حاضر تبیین جامعه‌شناختی پدیده‌ی قتل‌های ناموسی در استان خوزستان طی سال‌های 1390 تا 1394 بود. این تحقیق به روش توصیفی ـ پیمایشی انجام گرفت. جامعه‌ی آماری، شامل کلیه‌ی افرادی است که در سال‌های 1390 تا 1394 به جرم قتل ناموسی یا معاونت در آن در استان خوزستان دارای پرونده‌ی کیفری بودند. بر اساس آمارهای رسمی، 140 نفر از قاتلین و نیز 140 نفر از شیوخ قبائل و طوائفی که قاتلین از...

[ 28 ] - جامعه‌شناسی زمانمندی زندگی روزمره در گروه‌های اجتماعی (مورد مطالعه: شهروندان شهر اصفهان)

پژوهش پیش‌رو دربارة زمان و زمانمندی در زندگی روزمره است که به تبیین تفاوت‌های موجود در زمانمندی گروه‌های طبقاتی و سنی می‌پردازد. برای تحلیل این تفاوت‌ها از روش‌شناسی دیالکتیکی گورویچ در تحلیل مقیاس‌های زمانی طبقات اجتماعی و نظریة شکاف نسلی کارل مانهایم استفاده شد. روش پژوهش، از نوع پیمایشی است که طی آن 586 نفر از شهروندان 20 تا 55 سالة اصفهانی بررسی شدند. برای انتخاب جامعة نمونه، از دو شیوة نمو...

[ 29 ] - دولت و سیاست‌گذاری مسکن در ایران بعد از انقلاب اسلامی

چکیده در ایران نیز مانند خیلی از کشورهایی که ورود در حوزۀ تدارک خدمات رفاهی دارند، تهیه و عرضۀ مسکن مناسب همواره مورد توجه بوده است. چرا که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ارائۀ این خدمت رفاهی به‌عنوان یکی از وظایف دولت‌ها شناخته‌شده است. بی‌تردید ورود و ارائۀ این خدمت رفاهی در ایران بعد از انقلاب اسلامی افت‌وخیزهایی داشته است. زیرا سیاست‌های رفاهیِ مسکن، محصول نیروها و ...

نویسندگان همکار